سراج معلم

بزرگ‌ترین انتقام الهی آن است که خداوند چنین افرادی را به حال خودشان رها می‌سازد و به محض بی‌توجهی حضرت حق تعالی، شیطان بر تمام شئون زندگی آنها مسلط می‌شود و اینها مطیع بدون چون و چرای ابلیس خواهند بود، در چنین حالتی آنها نه تنها بویی از معنویت و انس با خداوند نمی‌برند، بلکه تمام هم و غمشان در زندگی، خورد و خوراک و شهوترانی خواهد بود.
همانطوری که حیوانات روی دو موضوع فکر می‌کنند و تمام تلاششان شکم و شهوت است، چنین افرادی تمام تلاش خود را حول محور شکم و شهوت به کار می‌برند. این گونه اشخاص اگر از خواب غفلت بیدار نشوند و توبه نکنند، در دنیا حیوان‌گونه و بدتر از آن زندگی خواهند کرد و در روز قیامت هم به صورت حیوان محشور خواهند شد.
نه اینکه خداوند در آن روز آنها را حیوان می‌گرداند، بلکه این اشخاص واقعاً و در حقیقت و باطن حیوان بودند، ولی خداوند چون ستارالعیوب است، از باب لطف و رحمت به آنها فرصت توبه و بازگشت داد و باطن آنها را آشکار نکرد. اما در روز قیامت چون روز آشکار شدن باطن و حقایق انسان‌ها است، خداوند حقیقت آنها را آشکار می‌کند و البته سگ، خوک، میمون و بقیه حیوانات از حیوان بودن و شکل خاص خودشان نه تنها ناراحت نیستند، بلکه لذت هم می‌برند، ولی این گونه اشخاص از این زجر می‌کشند که همه می‌دانند فلان شخص در دنیا بوده و امروز به صورت حیوان محشور شده است.
به چنین افرادی خطاب می‌شود:‌ای کسی که به صورت حیوان محشور شده‌ای، تو در دنیا هم حیوان بودی، تو در دنیا هم بویی از انسانیت نبردی تا امروز به صورت انسان محشور شوی، امروز که روز قیامت است، روزی است که حقایق ‌آشکار می‌شود و باطن و حقیقت تو که همان روحیه و خوی حیوانی بود هویدا شده است.
حتی به او خطاب می‌شود که تو بدتر از حیوانی، زیرا حیوانات اگر فقط به فکر شکم و شهوت بودند، دیگر اهل فریب و شیطنت نبودند، اما تو با عقل و شعورت به دیگران ظلم کردی و با فکرت آ‌نها را فریب دادی، تو در حالی که هزاران نفر از همنوعانت خود در کوچه و خیابان تشنه و گرسنه بودند، جلوی همه آنها به قرآن و اسلام دهن‌کجی کردی و روزه‌خواری نمودی.