سراج معلم

 برای بررسی آسیبها و فرصتهای هوشمندسازی مدارس از دیدگاهی جامعه شناسانه، با دکتر «امان الله قرائی مقدم»، جامعه شناس و استاد دانشگاه به گفت‌وگو نشستیم.

 *برای شروع بفرمایید به عنوان یک جامعه شناس نظرتان در خصوص هوشمند سازی مدارس چیست؟و استفاده از رایانه در تدریس گسترده دروس چه آسیبها و فرصتهایی پیش رو دارد؟

 به نظر بنده هوشمندسازی مدارس چندان قابل اجرا نیست چرا که ابتدا باید زیر ساختهای لازم برای آن مانند سایتهایی که امکانات مؤثر آموزشی را داشته باشند، فراهم شود و از طرفی استفاده از این ابزار در آموزش همه دروس از نظر تعلیم و تربیت دانش آموزان را متکی به کامپیوتر بار می آورد؛ همان آسیبی که در بدو ورود ماشین حساب عنوان شد چرا که سبب می شد دانش آموزان دیگر از ذهن خود در محاسبات کار نکشند و جدول ضرب و جمع و تفریق را نتوانند به درستی انجام دهند، این امر سبب متکی بار آمدن خواهد شد و در نبود آن ابزار، دانش آموز ما به مشکل می خورد و این یک آسیب است.

اگر قرار باشد دانش آموز هر درسی به ویژه دروس علمی و فنی مانند رسم اشکال هندسی و نوشتن مطالب را از طریق کامپیوتر و رسانه انجام دهد هوش حسی و حرکتی وی از نظر روانشناسی دچار آسیب می شود؛ هوشمندسازی مدارس و استفاده از ابزارها در تدریس خوب است ولی نباید سبب شود دانش آموزان را متکی به شی بار بیاوریم.از طرفی این مسئله در شهرهای کوچک و به ویژه روستاها بسیار مشکل ساز است یکی از نظر مقاومت برخی خانوادهها در پذیرش این فناوری و دیگری به سبب سرعت و امکانات اینترنت؛ در تهران که پایتخت کشور است سرعت اینترنت مانند یک درشکه کند است وای به حال شهرهای کوچک و روستاها.

 *فکر می کنید هوشمندسازی مدارس از نظر در برگیری همه شهرها و روستاها و با وجود مناطق برخوردار از امکانات و محروم از آن چه آسیبها و فرصت‌هایی را در بر دارد؟

 مسلما استفاده از فناوری اطلاعات در بحث آموزش و تدریس دانش آموزان سبب ایجاد نوعی وجه تمایز شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک و روستاها از لحاظ برخورداری از امکانات، تفاوت در سطح آموزش به ویژه در رقابتهایی مانند کنکور و دیگر امتحانات می شود؛ هوشمندسازی مدارس سبب فاصله آموزشی میان مناطق ضعیف و کم برخوردار با مناطق برخوردار از امکانات خواهد شد، مثلا در روستاهای دور افتاده استانهایی مانند خراسان این طرح اجرایی نخواهد شد و مشکل ساز است.

*هوشمندسازی مدارس و به دنبال آن فراگیرتر شدن استفاده از فناوری اطلاعات چه آسیب‌ها و تهدیداتی را در بطن جامعه و خانواده ایجاد می کند؟ 

 در حال حاضر استفاده از اینترنت و انواع فضاهای مجازی و شبکه‌های اجتماعی سبب کاهش روابط درون خانوادگی شده است و به اصطلاح خانواده را به سمت یک زندگی موزائیکی سوق داده است مسئله ای که شاید 10 تا 15 سال قبل بنده هشدار دادم ولی متاسفانه متولیان امر توجهی بدان نکردند و امروز هم این هشدار وجود دارد که اگر استفاده از فناوری اطلاعات به شکل گسترده تری رواج یابد روابط موزائیکی خواهد شد یعنی افراد مانند موزائیک کنار هم هستند ولی هم را احساس نمی کنند چرا که هر فردی برای خودش و در دنیای خود به سر می برد؛ گسترش این روابط موزائیکی در طرح هوشمندسازی مدارس سبب دوری بیشتر اعضای خانواده از یکدیگر می شود. این فناوری وقتی به روستاها و شهرهای کوچک می رسد سبب کاهش معنویات خانواده ، افزایش تجردگرایی، افزایش آهنگ طلاق ، فرار دختران و دیگر معضلات اجتماعی خواهد شد.

 *بهره گیری از این فناوریها و تکنولوژی‌های جدید چه تاثیری بر خلاقیت دانش آموزان می گذارد؟ 

 ببینید تدوین و تاسیس کلاس‌های آموزشی هوشمند هنوز در غرب هم به آن میزان فراگر نشده است و کارشناسان و جامعه شناسان غربی معتقدند باید اجازه داد تا بچه خود درس بخواند و بعد خود تقاضای امتحان و آزمون بدهد؛ انتقاد کارشناسان به طرح هوشمند سازی مدارس مشابه همان اعتراضی است که سال‌ها قبل از انقلاب جامعه شناسان به طرح بهره گیری از تلویزیون به جای معلم کردند چرا که حضور معلم در کلاس درس الزامی است و خلاقیت ؛ ابتکار، رفتار و برخورد مناسب از طریق آموزش به دانش آموزان منتقل می شود کاری که از عهده هیچ دستگاهی بر نمی آید.

 *فرصت‌های استفاده از کلاس‌های هوشمند در فرایند آموزشی را چه می دانید؟

کلاس‌های هوشمند اگر به میزان کم و تنها در برخی از دروس باشد، میتواند مثمر ثمر باشد ولی اگر در همه دروس قرار باشد از آن استفاده کرد ایرادات بسیاری بر آن وارد است چرا که دانش آموز باید براساس فهم و درک خود مطلب آموزشی را در ذهن پردازش و آن را دریابد و تنها برای تکمیل اطلاعات خود از رایانه بهره بگیرد نه اینکه در همه آموزش‌ها متکی به این ابزار بار بیاید.

 اگر از این فناوری درست استفاده شود فرد می تواند به همه کتابخانه‌های دنیا مراجعه و منابع و اطلاعات بسیاری ست یابد، دنیایی از علوم جلوی دانش آموز باز می شود که می تواند برای تکمیل آموزش از آن بهره گرفته شود. هوشمند سازی مدارس نکات مثبت بسیاری دارد ولی نباید دانش آموز منفعل و متکی به یک شی باشد.این فناوری می تواند فرصت‌ها و چشم انداز‌های بسیاری را جلوی دانش آموز بگشاید. منبع :سایت گرداب