سراج معلم

آیا تا به حال براتون پیش آمده که ساده ترین وظایفتون را فراموش کنید؟ حتما این مسئله براتون باعث آزار بوده.در این مقاله سعی داریم تا شما را با عواملی که باعث عدم تمرکز و نداشتن حافظه مناسب می شوند و ساده ترین روش های تقویت حافظه ، همچنین عواملی که شما را به سمت یک حافظه جادویی هدایت می کنند آشنا کنیم در این راه نگاهی هم به راه کارهای ارائه شده توسط اطبای طب سنتی که مرجع یکی از قدیمی ترین روشهای درمانی از دیر باز بوده است خواهیم داشت.

تعریف حافظه : توانایی ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات که به توانایی به خاطر آوردن هم تعبیر شده است.حافظه به جتد دسته کلی تقسیم می شود که به هر کدام آنها نگاهی کوتاه و گذرا خواهیم داشت.

حافظه کوتاه مدت : این نوع حافظه با توجه به کوتاه مدت بودنش اشاره به رویدادهایی دارد که شاید همین چند لحظه قبل اتفاق افتاده باشد.

حافظه میان مدت : حافظه میان مدت اشاره به نگهداری اطلاعات مربوط به چند روز و یا چند ساعت قبل دارد.

حافظه بلند مدت : می توان این نوع حافظه را با بایگانی بزرگی تشبیه کرد که با توجه به تاثیرات محیطی اتفاقات به همراه جزئیات کد گذاری و ذخیره می شوند در ابتدا تمام اطلاعات دریافتی در حافظه کوتاه مدت جای گرفته و بر اساس اولویت و نیاز به اطلاعات به حافظه بلند مدت سپرده شده بایگانی می شوند و بارها می توان آنها را از حافظه فراخوانی و یاد آوری کرد.

عوامل تضعیف حافظه

کم خونی : یکی از شایعترین عوامل ضعف حافظه کم خونی است. در بسیاری دانش آموزان ابتدایی دیده شده که کم خونی یکی از عوامل افت تحصیلی و عدم یادگیری و تمرکز محسوب می شود.

مواد غذایی با طبع سرد : کسانی که مبادرت به مصرف زیاد مواد غذایی با طبع سرد دارند مانند ماست و ترشی که باعث زیاد شدن بلغم که یکی از عوارض آن اختلال در حافظه است .

افسردگی : در بسیاری افراد دیده شده که افسردگی یکی از مهمترین ضعف حافظه در آنهاست. احساسات ، عواطف و خلق خو و حافظه در ارتباط مستقیم هستند به صورتی که وقتی فرد افسرده است تمایلی هم به یادگیری و ذخیره سازی اطلاعات در حافظه ندارد. در نتیجه درمان افسردگی باعث تقویت مجدد حافظه خواهد شد.

خواب : بی خوابی ،کم خوابی و بد خوابی اینها از مهمترین عواملی هستند که باعث تضعیف حافظه می شوند.شاید برای شما هم جالب باشد که مغز انسان هنگام خواب تمام مواردی را برای یادآوری نیاز است را مرتب و طبقه بندی می کند.پس اگر از گروه افرادی هستید که مشکلاتی را در زمینه خواب دارید حتماً توصیه می کنم که در اولین قدم قبل از اینکه دنبال روش و یا دارویی هر چند گیاهی جهت درمان و یا تقویت حافظه باشید، به دنبال راه حلی برای داشتن خواب آسوده و راحت بروید.

عوامل روانی : استرس ، اظطراب و نگرانی از عواملی هستند که باعث عدم تمرکز و عدم تصمیم گیری درست می شوند. به یاد داشته باشید هنگامی انسان چیزی را به خوبی به خاطر می سپارد که در آرامش نسبی قرار داشته باشد.

شرایط نا مناسب غذایی و مشکلات گوارشی : یکی دیگر از دلائل اختلال در حافظه نداشتن برنامه غذایی مناسب و داشتن مشکلاتی از قبیل : سوء هاضمه، یبوست، پرخوری ، تداخل در غذا، ( به جای نظم در غذا، خوردن مواد مختلف به فاصله های کم ) و مصرف بیش از اندازه  ماست و دوغ ، پنیر، سیب ترش(سیب سبز) و به طور کلی مصرف بیش از اندازه موادی که طبع سرد دارند که هر کدام به طریقی فعالیت های فکری را دشوار یا حافظه و سرعت انتقال را  کند می کنند.

روش های تقویت حافظه

خواب و استراحت مناسب : هر شب راس ساعت خاصی به رختخواب بروید و ذهن خود را از مسائلی که در طول روز داشتید خالی کنید در صورت خواب و استراحت کافی که مناسبترین زمان خواب، هنگام شب است که اطلاعات در زمان خواب شبانه تفکیک و مرتب سازی می شوند به یاد داشته باشید که قبل از خواب از هیچگونه مواد محرک استفاده نکنید زیرا باعث اختلال در خواب و کسلی هنگام بیداری خواهد شد. استفاده از عطر محمدی هنگام خواب و استراحت تاثیر قابل توجهی در آرامش خواب دارد.

ورزش : ورزش و انجام حرکات ورزشی سبک حتی در ایام امتحان که با حس لذت همراه باشد در خونرسانی بهتر به مغز و در نتیجه بهبود حافظه تاثیر بسیاری دارد.

ورزش ذهنی : ورزش های ذهنی نقش باعث تحرک هر چه بیشتر مغز می شود به شکلی که انگار مغز را تکان می دهند فعالیت های ذهنی نظیر حل جدول ، یک مسئله نیمه مشکل ، معمای تصویری و کلامی  و نظیر اینها به گونه ای که بطور لذت بخش  انجام شوند. سبب فعال شدن ذهن می شوند.

کاهش تنش : در طول روز ،زمانی را برای کاهش تنش قرار دهید نظیراختصاص دو دقیقه برای تمرین  تنفس عمیق ولحظاتی برای تمرین یوگا ، بخندید و شاد باشید.

تغییر شیوه زندگی

1-تصمیم بگیرید و به گونه دیگری زندگی کنید. به این معنی که بیشتر به خود اهمیت داده و در خود تصورات مثبت را پرورش و با تصورات ذهنی حافظه ای عالی و موقعیت اجتماعی را که دوست دارید داشته باشید را ترسیم و مرتب مرور کنید تا با گذشت زمان به این باور برسید که هستید و نیاز نیست که بشوید.

2-اگر راست دست هستید از دست چپ خود بیشتر استفاده کنید. مثلا هنگام مسواک زدن، استفاده از چاقو و یا کار با ماوس کامپیوتر از دست چپ خود کمک بگیرید.

3-تمام ایده‌های خود را ثبت کنید. دفترچه‌ای تهیه کرده و همیشه همراه خود داشته باشید تا هر زمان ایده‌ای به ذهنتان رسید در آن یادداشت کنید. ممکن است ایده‌ای که به ذهنتان رسیده بچگانه به نظر برسد ولی ممکن است در زمان آینده کارساز باشد. در صورت تمایل می‌توانید ایده‌های خود را در موبایل یا کامپیوترتان هم ذخیره کنید.

4-خاطرات روزانه‌ی خود را بنویسید. سعی کنید زیاد بنویسید. حتی می‌توانید داستانی از زندگی خود تهیه کنید.

5-یک زبان خارجی یاد بگیرید! حتما لازم نیست زبانی را یاد بگیرید که پر کاربرد باشد. زبانی را یاد بگیرید که از شنیدن نوای آن لذت می‌برید. آیا به ایتالیایی و یا حتی چینی علاقه دارید؟ زمان را ازدست نداده و زودتر شروع به یادگیری کنید. لازم نیست زیاد پول خرج کرده و کلاس بروید از طریق اینترنت هم می‌توانید منابع بسیار عالی و رایگان نیز بیابید.

6-عملیات ساده‌ی ریاضی را ذهنی انجام دهید! لطفا ماشین‌حساب را کنار گذاشته و از ذهنتان استفاده کنید.

7-با طبیعت بیشتر در ارتباط باشید. کوه بروید و در جنگل یا پارک بی‌هدف قدم بزنید. ذهن خود را باز گذاشته و آرامش را تجربه کنید.

8-امید و شادابی را به خودتان تلقین کنید تا موفقیت های شما بیشترشود.

روش های صحیح مطالعه

 1-مطالعه و درس خواندن را تا زمانی ادامه دهید که احساس خستگی ندارید

 2– توجه خود را بر روی آن چه مطالعه می‌کنید متمرکز سازید 

توجه یکی از مؤلفه‌های عمده حافظه است. به منظور آن که اطلاعات از حافظه کوتاه مدّت به حافظه بلند  مدّت منتقل گردند، شما باید به طور فعّال به آن‌ها توجه کنید. سعی کنید در محیط‌هایی بدون سر وصدای  موجب حواس‌پرتی مثل تلویزیون، موسیقی و … مطالعه کنید.

 3- از حفظ کردن مطالب و با عجله برای امتحان حاضرشدن بپرهیزید 

جلسات منظمی برای مطالعه در نظر بگیرید. مطالعه مطالب در طول چند جلسه، زمان کافی برای پردازش مناسب اطلاعات را در اختیار شما قرار می‌دهد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که دانش‌آموزانی که به طور مرتب مطالعه می‌کنند بسیار بهتر از کسانی که تمام مطالب را در یک جلسه طولانی مطالعه می‌کنند، مطالب را به یاد می‌آورند.

4- اطلاعاتی که مطالعه می‌کنید را سازماندهی کنید 

پژوهشگران دریافته‌اند که اطلاعات در حافظه به صورت خوشه‌ای سازماندهی شده‌اند. شما نیز می‌توانید به  بهره‌گیری از این ویژگی به ساختاردهی و سازماندهی مطالبی که مطالعه می‌کنید بپردازید. سعی کنید مفاهیم  و عبارت‌های مشابه یا مرتبط را با هم گروه‌بندی کنید.

5- از وسایل یاد یار برای به خاطر سپردن اطلاعات استفاده کنید 

منظور از وسایل یادیار، روشی است که دانش‌آموزان معمولاً از آن‌ها برای یادآوری مطالب کمک می‌گیرند.

 برای مثال، شما می‌توانید عبارتی که باید به یاد آورید را به چیزی که خیلی برایتان آشناست مرتبط سازید. بهترین یادیارها آن‌هایی هستند که تصورات مثبت، شوخی‌ها یا چیزهای تازه و ابتکاری را به خدمت می‌گیرند. مثلاً قافیه یک شعر، یک آواز و یا یک جوک ممکن است به شما در به یادآوردن بخش خاصی از  اطلاعات کمک کنند.

6- اطلاعات را در ذهن‌تان بسط دهید و مرور کنید 

برای به خاطر آوردن اطلاعات، شما باید آنچه مطالعه کرده‌اید را در حافظه بلند مدّت خود قرار دهید. یکی از  موثرترین روش‌ها، بسط و مرور نام دارد. یک مثال از این روش این است که ابتدا تعریف عبارت‌های  کلیدی را بخوانید، سپس با دقت بیشتر آن تعریف‌ها را مطالعه کنید و سرانجام به مطالعه تشریح جزئیات  معنی آن عبارت‌ها بپردازید. پس از چند بار تکرار این فرایند، یادآوری این اطلاعات بسیار بهتر و آسانتر  خواهد شد.

7- اطلاعات تازه را با چیزهایی که قبلاً می‌دانستید ارتباط دهید 

هنگامی که مطالب ناآشنا و تازه‌ای را مطالعه می کنید، مدتی را به فکر کردن در مورد این که این اطلاعات  چه ارتباطی با دانسته‌های قبلی شما دارد اختصاص دهید. با ارتباط برقراری کردن بین ایده‌های جدید و  دانسته‌های موجود قبلی، احتمال به خاطر آوردن اطلاعات تازه به نحو چشمگیری افزایش خواهد یافت.

8- مفاهیم را در ذهن‌تان مجسّم کنید 

بسیاری از افراد با مجسّم کردن اطلاعاتی که مطالعه کرده‌اند، قدرت حافظه و به یادآوری خود را بهبود چشمگیری می‌بخشند. به عکس‌ها، نمودارها و سایر تصاویر کتاب‌های درسی‌تان توجه کنید. حتی اگر چنین  تصاویری وجود ندارد می‌توانید خودتان ایجاد کنید. در حاشیه یادداشت‌هایتان شکل یا نمودار بکشید یا از  ماژیک‌های رنگی برای برجسته‌سازی و گروه‌بندی مطالب مرتبط استفاده کنید.

9- مفاهیم جدید را به فرد دیگری آموزش دهید 

پژوهش‌ها نشان می دهد که خواندن مطالب با صدای بلند، در به خاطر سپردن آن‌ها بسیار موثر است. روان‌شناسان همچنین دریافته‌اند که در صورتی که دانش‌آموزان به «تدریس» مفاهیم جدید به دیگران  بپردازند، درک و یادآوری آن‌ها بهبود پیدا خواهد کرد. شما می‌توانید با آموزش دادن مفاهیم و اطلاعات جدید  به دوست یا همکلاس خود، این رویکرد را امتحان کنید.

10- به اطلاعات پیچیده توجه بیشتری کنید 

آیا تا کنون متوجه شده‌اید که به یاد آوردن اطلاعات ابتدایی یا انتهایی یک فصل، گاهی چقدر آسانتر است؟

پژوهشگران دریافته‌اند که موقعیت قرار گرفتن اطلاعات می‌تواند در به یادآوردن آن‌ها نقش داشته باشد. در حالی که به یاد آوردن اطلاعات میانی ممکن است دشوار باشد، شما می‌توانید با صرف وقت بیشتر و مرور  اطلاعات از اوّل و یا تجدید ساختار اطلاعات، بر این مشکل فائق آیید. هنگامی که به یک مفهوم پیچیده و  سخت برخوردید، زمان بیشتری را صرف به خاطر سپاری آن کنید.

11- روش مطالعه خود را تغییر دهید 

یک راه عالی برای افزایش قدرت یادآوری مطالب، تغییر گاه به گاه روش مطالعه است. اگر به مطالعه در  یک مکان معین عادت کرده‌اید، سعی کنید جایتان را عوض کنید. اگر بعد از ظهرها مطالعه می‌کنید، هر روز  صبح چند دقیقه‌ای را به مرور اطلاعاتی که روز قبل مطالعه کرده‌اید اختصاص دهید. با افزودن یک عنصر  جدید به جلسات مطالعه خود می‌توانید اثربخشی تلاش‌هایتان را افزایش دهید و قدرت یادآوری خود را بهبود بخشید.

طب سنتی و روش های تقویت حافظه

اصلاح گوارش : از آنجایی که گوارش و دفع مناسب در آرامش زمان خواب و خواب مناسب تاثیر مثبتی در تقویت حافظه دارد توصیه می کنیم در ایام امتحانات از خیس کرده 5 عدد آلو و 5 عدد انجیر شیرازی به همراه یک لیوان آب میل کردن این ترکیب صبح زود بهره ببرید.

صبحانه : یکی از مهمترین وعده های غذایی و همچنین یکی از بهترین راه ها برای افزایش یادگیری ، خوردن صبحانه ای کافی و مناسب است . صبحانه انرژی اولیه برای عملکرد بهتر مغز را تامین می کند و ثابت شده در دانش ﺁموزان موجب افزایش قدرت یادگیری ٬ تمرکز و تقویت حافظه شده و قدرت حل مساله را بالا می برد . صبحانه مناسب شامل مواد قندی یا غلات پیچیده مثل نان و پروتئین است تا انرژی کافی برای شروع فعالیتهای روزانه تامین و در سطح مناسب نگهداری شود . بنابراین خوردن میوه و ﺁب میوه تازه ٬ شیر ٬ پنیر ٬مغزها ( مانند گردو و بادام ) و تخم مرغ ٬ محرک  خوبی برای فعالیتهای مغزی است .حتی خوردن تنها یک لیوان شیر و یک عدد موز لازم و ضروری است.بعضی مواد ﺁثار نامطلوبی در یادگیری دارند . بطور مثال ٬ مصرف مقدار زیادی شیرینی و یا مقدار زیاد کافئین ﺁثار منفی به صورت ایجاد خستگی ٬ تغییرات خلقی و کاهش ﺁب بدن دارد یا خوردن مواد غذایی با چربی زیاد موجب ایجاد احساس خواب ﺁلودگی می شود .

نخوردن صبحانه : نخوردن صبحانه یک اشتباه بزرگ است از این جهت که صبحانه سالم نه تنها موجب افزایش انرژی و باز شدن فکر و ذهن می گردد ٬.همچنین خوردن صبحانه ممکن است به شما در مصرف کمتر کالری در ادامه روز کمک نماید .

نخوردن صبحانه عوارض زیادی را دربر دارد ٬ از جمله ﺁنکه موجب افت قند خون می شود که عوارض عصبی از قبیل سستی ٬ بی حالی ٬ خستگی ٬ عصبانیت ٬ بی حوصلگی و افسردگی را در بردارد ٬ به خصوص کاهش حافظه و قدرت یادگیری یکی از اختلالات مهم افت قند خون یا هیپوگلیسمی است ٬ بنابراین افرادی که بدون خوردن صبحانه در جلسه امتحان یا کنکور شرکت می کنند ٬ شانس کمتری برای موفقیت در امتحان دارند .

بهتر است صبح کمی زودتر از خواب بیدار شوید تا وقت کافی برای صبحانه خوردن داشته باشید . توصیه می شود در وعده صبحانه از نان ٬ پنیر ٬ کره ٬ مربا ٬ عسل و یک لیوان شیر استفاده کنید . در ضمن اگر لقمه نان و پنیرتان را با چند برگ سبزی خوردن و یا چند برش خیار و گوجه و یا میوه هایی مانند انگور میل کنید خیلی بهتر است .

مصرف مواد غذایی که از موادی چون کلسیم ٬ ﺁهن و ویتامین B که از مواد غذایی شامل غلات و شیر تامین می شوند ٬ روی انتقال دهنده های عصبی تاثیر می گذارند . این انتقال دهنده ها مواد شیمیایی هستند که باید اطلاعات را در دستگاه عصبی که به طور مستقیم مسئول رفتار و خلق وخو شخص است جابجا کنند .

ویتامین های گروهB  : ویتامینB12 برای نگهداری سلول های عصبی ضروری است ، تحقیقات بسیاری از دانشمندان علوم تغذیه نشان می دهد که مصرف انوان ویتامین های گروه ب به ویژه ب 12 و اسید فولیک در بهبود افرادی که دچار اختلال در حافظه هستند بسیار موثر بوده و مصرف این گروه ویتامین ها در دراز مدت اثر چشمگیری در درمان این نوع اختلالات داشته است.

ویتامین  E : ویتامین Eمغز را از آسیب حفظ می کند. مطالعات طولانی مدت نشان داده، مکمل ویتامینE خطر بروز بیماری های قلبی را کاهش می دهد ،LDL  را بی اثر می کند و احتمال لخته شدن خون را کاهش می دهد.

همچنین وخامت بیماری آلزایمر افراد را آهسته می کند.یکی از اعمال ویتامینE  رقیق کردن خون است و مانع از آسیب رادیکالهای آزاد می شود.

اسید های چرب امگا : اسید‌های چرب امگا 3، باعث حفاظت غشای خارجی سلول‌های عصبی می‌شوند و مغز انسان می‌تواند فعالیت‌های خود را بهتر انجام دهد.

عسل : استفاده از انواع عسل گیاهی به ویژه : عسل گون ،‌ عسل سیاه دانه ، عسل آویشن ، عسل گارچی ، عسل کنار ، عسل اقاقیا و عسل گشنیز که از به ترتیب از بهترین عسل ها برای مصرف خوراکی جهت تقویت حافظه هستند.

نسخه ها

بهترین نسخه تقویت حافظه : این نسخه یکی از بهترین نسخه های تقویت حافظه که از فرمایشات حضرت علی است. سعد کوفی 10 گرم ، کندر خوراکی 5 گرم ، زعفران 1 گرم تمام مواد ذکر شده را آسیاب کرده و به 200 گرم عسل گون مخلوط کرده و هر روز صبح ناشتا یک قاشق چایخوری میل کنید.

نسخه 2 : هلیله کابلی 10 گرم ، زنجبیل 2 گرم ، کندر خوراکی 10 گرم ،‌ میخک 2 گرم همه را آسیاب و با 2 قاشق چایخوری عسل مرکبات خمیر کرده و به قطعات کوچک خرد کرده و هر روز یک عدد میل شود.

نسخه 3 : هر روز صبح ناشتا دو قاشق مرباخوری عسل گون را به همراه یک لیوان آب مخلوط کرده یک قاشق چایخوری تخم شربت اضافه و میل کنید.