تیری که بر هدف خواهد نشست|گزارشی از ماجرای انتشار کتاب موهن «آیات شیطانی»
چهارشنبه, ۲۹ مهر ۱۳۹۴، ۰۳:۰۴ ب.ظ
|گزارشی از ماجرای انتشار کتاب موهن «آیات شیطانی» و فتوای ارتداد سلمان رشدی توسط امام خمینی (ره) و تأکید حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بر اجرای حکم اعدام وی|
مهرماه ۱۳۶۷ بود که انتشارات وایکینگ انگلستان –زیرمجموعه‌ی انتشارات پنگوئن- کتاب جدیدی به نام «آیات شیطانی» را به قلم سلمان رشدی منتشر کرد؛ کتابی پانصد و چهل و چند صفحه‌ای که در قالب داستان‌های خیالی به شخصیت پیامبر گرامی اسلام، سایر پیامبران الهی و مقدسات اسلامی توهین کرده بود. موج سنگین تبلیغاتی رسانههای آمریکایی و غربی از سویی و ترجمه‌ی سریع و توزیع گسترده‌ی آن به زبان‌های مختلف از سوی دیگر باعث شهرت آن کتاب شد. همین مسئله باعث عکس‌العمل‌های متعددی در جهان اسلام گردید که مهمترین آنها صدور حکم ارتداد نویسنده‌ی کتاب از سوی امام خمینی رحمةاللهعلیه بود. پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR به بازخوانی ماجرای انتشار کتاب موهن و اهمیت حکم تاریخی امام خمینی رحمةاللهعلیه مبنی بر ارتداد سلمان رشدی می‌پردازد.
غیرتِ مقدس
پیروزی انقلاب اسلامی و گفتمان متفاوت و جذاب آن که نشانه‌های عینی خود را نیز در عرصه‌های مختلف در دهه‌ی اول انقلاب ثابت می‌کرد، جمهوری اسلامی را به الگویی الهام‌بخش برای ملت‌های مسلمان منطقه و مستضعفین جهان تبدیل کرده بود. اعلام حمایت صریح از آرمان رهایی فلسطین و سیاست کلان نابودی اسرائیل، حمایت از مسلمانان مجاهد ضد شوروی در افغانستان، حمایت صریح از جنبش‌های رهایی‌بخش ضد استکباری و ضد استعماری در سراسر جهان و مقاومت در برابر صدام و حامیان شرقی و غربی‌اش در دفاع مقدس هشت‌ساله، باعث گرایش ملت‌ها و مردم جهان به سمت اسلامِ نابی شده بود که امام خمینی رحمةاللهعلیه پرچمدار آن بود. موج این گرایش تا کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز گسترش معناداری پیدا کرده بود. در این فضای کلی در عرصه‌ی بین‌المللی بود که تبلیغ و انتشار و ترجمه‌ی گسترده‌ی کتاب آیات شیطانی در سراسر جهان به کمک شبکه‌ی مالی و تبلیغاتی استعمار، به‌عنوان خدعه‌ی جدید نظام سلطه قرار بود چهره‌ی درخشان اسلام را هدف قرار دهد. دوپینگ رسانه‌ای - تبلیغاتی اروپایی‌ها -از جمله انتخاب این کتاب به‌عنوان بهترین کتاب سال انگلستان- باعث شهرت سریع و بسیار غیرطبیعی «آیات شیطانی» شده بود. به همین خاطر بود که وقتی خبر تجدید چاپ گسترده‌ی آن در کشورهای مختلف پخش شد واکنش‌های بسیاری را برانگیخت. مردم برخی کشورهای اسلامی از جمله پاکستان و همچنین مسلمانان هندوستان و بنگلادش چند ماه بود که مشغول اعتراضات گسترده علیه این کتاب موهن بودند. به‌دنبال انتشار این کتاب برای اولین بار دو تن از نمایندگان مسلمان پارلمان هند به پارلمان و دادگاه‌های این کشور شکایت می‌کنند که این اقدام منجر به ممنوعیت چاپ این کتاب در سراسر هندوستان می‌شود. به‌دنبال آن در کشورهای مختلف جهان تظاهرات و اعتراضاتی علیه انتشار این کتاب موهن به راه می‌افتد.
آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با مسئولان وزارت خارجه با اشاره به ماجرای سلمان رشدی: «اصولى را که جمهورى اسلامى با آنها معروف شده، با سربلندى نگه دارید، نه با خجالت... بنده، همان وقت‌ها سفرى به یکى دو کشور اروپایى داشتم؛ قرص و محکم ایستادم و گفتم: «امام تیرى شلیک کرده‌اند و این تیر همین‌طور مى‌رود. خوب هم هدف‌گیرى کرده‌اند و تا به هدف نخورد، نمى‌افتد.» معتقدم این تیر، روزى به هدف خواهد خورد. ۷۱/۵/۱۹
از سوی دیگر سلمان رشدی در مصاحبه‌ای که از رادیو رسمی هند پخش می‌شود، به رأی دادگاه و واکنش «مشتی مسلمان متعصب بنیادگرا» اعتراض کرده و خواستار رفع توقیف از کتابش می‌شود. در پاسخ به این درخواست، انجمن بین‌المللی قلم همراه با چند نویسنده‌ی آمریکایی دیگر و اتحادیه‌ی ناشران و کتاب‌فروشان هند مخالفت خود را با حکم توقیف کتاب ابراز می‌کنند. اما موج جدید اعتراضات از ۱۹ بهمن‌ماه ۱۳۶۷ با صدور بیانیه‌ای از جانب ۳۵ تن از علمای اسلام‌آباد و راولپندی پاکستان آغاز می‌شود. در این بیانیه از اهالی اسلام‌آباد و راولپندی خواسته شده بود تا در راهپیمایی اعتراض‌آمیز روز یکشنبه ۲۳ بهمن‌ماه در برابر مرکز فرهنگی آمریکا شرکت کنند. در این تجمع طی یک اتفاق بی‌سابقه ۵ نفر از معترضین توسط پلیس کشته و حدود ۶۰ نفر نیز زخمی می‌شوند.
حکمِ امام و معادله‌ای که برعکس شد
پس از پذیرش قطعنامه‌ی ۵۹۸ و پایان جنگ، فعالیت‌های دیپلماتیک ایران برای ارتباط با کشورهای مختلف شدت گرفته بود. ۱۹ آبان‌ماه ۱۳۶۷ اعلامیه‌ی برقراری مجدد روابط دیپلماتیک میان جمهوری اسلامی ایران و انگلستان در وین منتشر شده بود و اروپایی‌ها و خصوصاً انگلستان تصور می‌کردند ایران به‌خاطر بهبود روابط با انگلستان، اعتراض شدیدی علیه انتشار کتاب آیات شیطانی نخواهد کرد. اما واقعه‌ی کشتار مسلمانان معترض توسط پلیس پاکستان باعث طرح بیش از پیش این موضوع در ایران می‌شود. سه‌شنبه ۲۵ بهمن‌ماه فتوایی از امام خمینی رحمةاللهعلیه درباره‌ی ارتداد سلمان رشدی و واجب‌القتل بودن او منتشر می‌شود:
غیرتِ مقدسپیروزی انقلاب اسلامی و گفتمان متفاوت و جذاب آن که نشانه‌های عینی خود را نیز در عرصه‌های مختلف در دهه‌ی اول انقلاب ثابت می‌کرد، جمهوری اسلامی را به الگویی الهام‌بخش برای ملت‌های مسلمان منطقه و مستضعفین جهان تبدیل کرده بود. اعلام حمایت صریح از آرمان رهایی فلسطین و سیاست کلان نابودی اسرائیل، حمایت از مسلمانان مجاهد ضد شوروی در افغانستان، حمایت صریح از جنبش‌های رهایی‌بخش ضد استکباری و ضد استعماری در سراسر جهان و مقاومت در برابر صدام و حامیان شرقی و غربی‌اش در دفاع مقدس هشت‌ساله، باعث گرایش ملت‌ها و مردم جهان به سمت اسلامِ نابی شده بود که امام خمینی رحمةاللهعلیه پرچمدار آن بود. موج این گرایش تا کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز گسترش معناداری پیدا کرده بود. در این فضای کلی در عرصه‌ی بین‌المللی بود که تبلیغ و انتشار و ترجمه‌ی گسترده‌ی کتاب آیات شیطانی در سراسر جهان به کمک شبکه‌ی مالی و تبلیغاتی استعمار، به‌عنوان خدعه‌ی جدید نظام سلطه قرار بود چهره‌ی درخشان اسلام را هدف قرار دهد. دوپینگ رسانه‌ای - تبلیغاتی اروپایی‌ها -از جمله انتخاب این کتاب به‌عنوان بهترین کتاب سال انگلستان- باعث شهرت سریع و بسیار غیرطبیعی «آیات شیطانی» شده بود. به همین خاطر بود که وقتی خبر تجدید چاپ گسترده‌ی آن در کشورهای مختلف پخش شد واکنش‌های بسیاری را برانگیخت. مردم برخی کشورهای اسلامی از جمله پاکستان و همچنین مسلمانان هندوستان و بنگلادش چند ماه بود که مشغول اعتراضات گسترده علیه این کتاب موهن بودند. به‌دنبال انتشار این کتاب برای اولین بار دو تن از نمایندگان مسلمان پارلمان هند به پارلمان و دادگاه‌های این کشور شکایت می‌کنند که این اقدام منجر به ممنوعیت چاپ این کتاب در سراسر هندوستان می‌شود. به‌دنبال آن در کشورهای مختلف جهان تظاهرات و اعتراضاتی علیه انتشار این کتاب موهن به راه می‌افتد.
آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با مسئولان وزارت خارجه با اشاره به ماجرای سلمان رشدی: «اصولى را که جمهورى اسلامى با آنها معروف شده، با سربلندى نگه دارید، نه با خجالت... بنده، همان وقت‌ها سفرى به یکى دو کشور اروپایى داشتم؛ قرص و محکم ایستادم و گفتم: «امام تیرى شلیک کرده‌اند و این تیر همین‌طور مى‌رود. خوب هم هدف‌گیرى کرده‌اند و تا به هدف نخورد، نمى‌افتد.» معتقدم این تیر، روزى به هدف خواهد خورد. ۷۱/۵/۱۹از سوی دیگر سلمان رشدی در مصاحبه‌ای که از رادیو رسمی هند پخش می‌شود، به رأی دادگاه و واکنش «مشتی مسلمان متعصب بنیادگرا» اعتراض کرده و خواستار رفع توقیف از کتابش می‌شود. در پاسخ به این درخواست، انجمن بین‌المللی قلم همراه با چند نویسنده‌ی آمریکایی دیگر و اتحادیه‌ی ناشران و کتاب‌فروشان هند مخالفت خود را با حکم توقیف کتاب ابراز می‌کنند. اما موج جدید اعتراضات از ۱۹ بهمن‌ماه ۱۳۶۷ با صدور بیانیه‌ای از جانب ۳۵ تن از علمای اسلام‌آباد و راولپندی پاکستان آغاز می‌شود. در این بیانیه از اهالی اسلام‌آباد و راولپندی خواسته شده بود تا در راهپیمایی اعتراض‌آمیز روز یکشنبه ۲۳ بهمن‌ماه در برابر مرکز فرهنگی آمریکا شرکت کنند. در این تجمع طی یک اتفاق بی‌سابقه ۵ نفر از معترضین توسط پلیس کشته و حدود ۶۰ نفر نیز زخمی می‌شوند.
حکمِ امام و معادله‌ای که برعکس شدپس از پذیرش قطعنامه‌ی ۵۹۸ و پایان جنگ، فعالیت‌های دیپلماتیک ایران برای ارتباط با کشورهای مختلف شدت گرفته بود. ۱۹ آبان‌ماه ۱۳۶۷ اعلامیه‌ی برقراری مجدد روابط دیپلماتیک میان جمهوری اسلامی ایران و انگلستان در وین منتشر شده بود و اروپایی‌ها و خصوصاً انگلستان تصور می‌کردند ایران به‌خاطر بهبود روابط با انگلستان، اعتراض شدیدی علیه انتشار کتاب آیات شیطانی نخواهد کرد. اما واقعه‌ی کشتار مسلمانان معترض توسط پلیس پاکستان باعث طرح بیش از پیش این موضوع در ایران می‌شود. سه‌شنبه ۲۵ بهمن‌ماه فتوایی از امام خمینی رحمةاللهعلیه درباره‌ی ارتداد سلمان رشدی و واجب‌القتل بودن او منتشر می‌شود:
بسمه‌تعالی
إنا لله و إنا الیه راجعون
به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان می‌رسانم مؤلف کتاب «آیات شیطانی» که علیه اسلام و پیامبر و قرآن، تنظیم و چاپ و منتشر شده است، همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن، محکوم به اعدام می‌باشند. از مسلمانان غیور می‌خواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند، سریعاً آنها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرأت نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هر کس در این راه کشته شود، شهید است ان‌شاءاللّه. ضمناً اگر کسی دسترسی به مؤلف کتاب دارد ولی خود قدرت اعدام او را ندارد، او را به مردم معرفی نماید تا به جزای اعمالش برسد. والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته.
روح‌الله الموسوی الخمینی[۱]
روح‌الله الموسوی الخمینی[۱]
حجت‌الاسلام انصاری از اعضای دفتر حضرت امام می‌گوید: «وقتی که مسئله‌ی کتاب سلمان رشدی به امام رسید؛ بنده خدمت ایشان رسیدم و گفتم آقا این اهانت اتفاق افتاد و شما چه تصمیمی دارید؟ امام فرمودند که من همین الان می‌خواستم به شما بگویم که بروید به دولت بگویید که فردا عزای عمومی اعلام کنند. و هنوز من واسطه‌ی پیام به دولت بودم که یک مرتبه دیدم که اعلامیه‌ی امام صادر شد و حکم اعدام سلمان رشدی را با قاطعیت دادند.»[۲]
مسئله‌ی تبلیغ پُرحجم کتاب موهن در رسانههای استکباری، مدتی بود که اذهان را به خود مشغول کرده بود و همچنین بالاگرفتن اعتراضات مسلمانان هند، پاکستان و انگلستان برخی شخصیت‌های انقلابی از جمله آیت‌الله خامنه‌ای را نسبت به موضوع حساس کرده بود. «بنده قبل از آن که این حکم از طرف امام صادر بشود، فکر مى‌کردم که امام که بعید است که یک چنین حکمى بدهند، تصور من این بود، فکر کردم خود من حکم ارتداد این شخص را به‌عنوان یک روحانى مسئول مسلمان صادر کنم، یکى دو روز قبل از اینکه امام این حکم را صادر کنند، تصادفاً با یکى از برادرها که الان در این جلسه هم آن برادرمان هست مشورت کردم، ایشان به یک دلیلى مخالفت کرد، گفت که اگر این کار قرار بود بشود باید قبلاً فلان مقدمه‌چینى مثلاً مى‌شد، من هم دیگر مسئله را دنبال نگرفتم که اتفاقاً فردایش یا پس‌فردایش بود که حکم امام صادر شد.»[۳]
پس از انتشار فتوای امام، دولت به‌مناسبت کشتار مسلمانان پاکستان یک روز عزای عمومی اعلام میکند. چهارشنبه ۲۶ بهمن دانشجویان تجمعی چندهزار نفره روبه‌روی سفارت انگلستان در تهران برگزار می‌کنند و در همین روز مراسم ختمی برای مسلمانان کشته شده‌ی پاکستانی از سوی بنیاد شهید در مسجد ارک برگزار می‌شود. آیت‌الله جوادی آملی نیز در تجمع گسترده‌ی مردم قم در حرم حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها می‌گوید: «هر کس به ساحت مقدس رسول‌الله اسائه‌ی ادب کند امام هفتم از قول پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید که حکمش اعدام است؛ و این یک حکم حکومتی است و نیاز به قضا ندارد و بر مسلمین و والیِ مسلمین اجرای این حکم نه‌تنها جایز بلکه واجب است.»[۴] در این روز تجمعات گسترده‌ای در سایر شهرها و شهرستان‌های ایران علیه توطئه‌ی کتاب آیات شیطانی برگزار می‌شود.
آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور وقت نیز طی یک مصاحبه‌ی رادیویی با استقبال از فتوای امام رحمةاللهعلیه می‌گویند: «این حکمى است که هر یک از فقهاى اسلام اگر بخواهند بر طبق احکام اسلامى عمل کنند همین حکم را باید بدهند؛ این فتواى قطعى است. یعنى آن کسى که یک چنین غلطى را مى‌کند بلاشک مهدورالدم [است] و واجب است که آن را از صحنه‌ى زمین از بین ببرند و اگر کسى در این کار تلاشى بکند، آن تلاش کار واجبى است که انجام داده و همین‌طور که ایشان فرمودند: اگر کسى کشته هم بشود شهید خواهد بود.» ایشان همچنین در پاسخ به این پرسش که براى جوانان پرشور مسلمان در گوشه و کنار دنیا براى اجراى فرمان و فتواى اخیر حضرت امام جنابعالى چه صحبتى دارید گفتند: «جوانان غیور و مؤمن سراسر اسلام بعد از فتواى امام و دستورى که دادند محتاج هیچ پیام دیگرى نیستند و همه‌ى ما در مقابل فرمان امام احساس وظیفه مى‌کنیم.»[۵] بنیاد ۱۵ خرداد نیز اعلام کرد یک میلیون دلار به‌عنوان جایزه‌ی ترور سلمان رشدی تعیین کرده است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن صانعی مسئول این بنیاد سال‌ها بعد در این‌باره گفت: «جایزه‌ی قتل سلمان رشدی را من مستقیماً به حضرت امام پیشنهاد دادم و امام دعا کردند.»[۶]
فتوای امام خمینی رحمةاللهعلیه با استقبال گسترده‌ی مسلمانان جهان روبه‌رو می‌شود. علامه سیدساجد نقوی رهبر شیعیان پاکستان با انتشار پیامی از مسلمانان جهان به‌ویژه ملت مسلمان پاکستان می‌خواهد هرچه سریعتر حکم امام خمینیرحمةالله‌علیه را اجرا کنند. علما و حوزه‌های علمیه‌ی اهل تسنن و تشیع هندوستان، پاکستان، بنگلادش و لبنان نیز از فتوای امام رحمةاللهعلیه استقبال کرده و آن را لازم‌الاجرا معرفی کردند.
با بالاگرفتن اعتراضات مردمی در سطح جهان و استقبال از حکم امام رحمةاللهعلیه، سلمان رشدی و مؤسسه‌ی ناشر کتاب‌های او در بیانیه‌ای از لغو سفر او به آمریکا خبر می‌دهند. دبیر اول سفارت انگلیس در پاکستان اعلام میکند انتشارات پنگوئن انگلیس که ناشر کتاب آیات شیطانی است، کلیه‌ی نسخه‌های این کتاب را از انگلستان جمع‌آوری کرده است. ناشر آلمانی و ناشر فرانسوی کتاب نیز اعلام کردند ترجمه‌ی آن را منتشر نخواهند کرد. دولت انگلستان با انتقاد از فتوای امامرحمةالله‌علیه به آن اعتراض میکند. همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی آمریکا چند روز پس از شهادت چند معترض پاکستانی مقابل مرکز فرهنگی آمریکا در پاکستان در اقدامی قابل تأمل، از سلمان رشدی حمایت میکند.
مسئله‌ی تبلیغ پُرحجم کتاب موهن در رسانههای استکباری، مدتی بود که اذهان را به خود مشغول کرده بود و همچنین بالاگرفتن اعتراضات مسلمانان هند، پاکستان و انگلستان برخی شخصیت‌های انقلابی از جمله آیت‌الله خامنه‌ای را نسبت به موضوع حساس کرده بود. «بنده قبل از آن که این حکم از طرف امام صادر بشود، فکر مى‌کردم که امام که بعید است که یک چنین حکمى بدهند، تصور من این بود، فکر کردم خود من حکم ارتداد این شخص را به‌عنوان یک روحانى مسئول مسلمان صادر کنم، یکى دو روز قبل از اینکه امام این حکم را صادر کنند، تصادفاً با یکى از برادرها که الان در این جلسه هم آن برادرمان هست مشورت کردم، ایشان به یک دلیلى مخالفت کرد، گفت که اگر این کار قرار بود بشود باید قبلاً فلان مقدمه‌چینى مثلاً مى‌شد، من هم دیگر مسئله را دنبال نگرفتم که اتفاقاً فردایش یا پس‌فردایش بود که حکم امام صادر شد.»[۳]
پس از انتشار فتوای امام، دولت به‌مناسبت کشتار مسلمانان پاکستان یک روز عزای عمومی اعلام میکند. چهارشنبه ۲۶ بهمن دانشجویان تجمعی چندهزار نفره روبه‌روی سفارت انگلستان در تهران برگزار می‌کنند و در همین روز مراسم ختمی برای مسلمانان کشته شده‌ی پاکستانی از سوی بنیاد شهید در مسجد ارک برگزار می‌شود. آیت‌الله جوادی آملی نیز در تجمع گسترده‌ی مردم قم در حرم حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها می‌گوید: «هر کس به ساحت مقدس رسول‌الله اسائه‌ی ادب کند امام هفتم از قول پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید که حکمش اعدام است؛ و این یک حکم حکومتی است و نیاز به قضا ندارد و بر مسلمین و والیِ مسلمین اجرای این حکم نه‌تنها جایز بلکه واجب است.»[۴] در این روز تجمعات گسترده‌ای در سایر شهرها و شهرستان‌های ایران علیه توطئه‌ی کتاب آیات شیطانی برگزار می‌شود.
آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور وقت نیز طی یک مصاحبه‌ی رادیویی با استقبال از فتوای امام رحمةاللهعلیه می‌گویند: «این حکمى است که هر یک از فقهاى اسلام اگر بخواهند بر طبق احکام اسلامى عمل کنند همین حکم را باید بدهند؛ این فتواى قطعى است. یعنى آن کسى که یک چنین غلطى را مى‌کند بلاشک مهدورالدم [است] و واجب است که آن را از صحنه‌ى زمین از بین ببرند و اگر کسى در این کار تلاشى بکند، آن تلاش کار واجبى است که انجام داده و همین‌طور که ایشان فرمودند: اگر کسى کشته هم بشود شهید خواهد بود.» ایشان همچنین در پاسخ به این پرسش که براى جوانان پرشور مسلمان در گوشه و کنار دنیا براى اجراى فرمان و فتواى اخیر حضرت امام جنابعالى چه صحبتى دارید گفتند: «جوانان غیور و مؤمن سراسر اسلام بعد از فتواى امام و دستورى که دادند محتاج هیچ پیام دیگرى نیستند و همه‌ى ما در مقابل فرمان امام احساس وظیفه مى‌کنیم.»[۵] بنیاد ۱۵ خرداد نیز اعلام کرد یک میلیون دلار به‌عنوان جایزه‌ی ترور سلمان رشدی تعیین کرده است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن صانعی مسئول این بنیاد سال‌ها بعد در این‌باره گفت: «جایزه‌ی قتل سلمان رشدی را من مستقیماً به حضرت امام پیشنهاد دادم و امام دعا کردند.»[۶]
فتوای امام خمینی رحمةاللهعلیه با استقبال گسترده‌ی مسلمانان جهان روبه‌رو می‌شود. علامه سیدساجد نقوی رهبر شیعیان پاکستان با انتشار پیامی از مسلمانان جهان به‌ویژه ملت مسلمان پاکستان می‌خواهد هرچه سریعتر حکم امام خمینیرحمةالله‌علیه را اجرا کنند. علما و حوزه‌های علمیه‌ی اهل تسنن و تشیع هندوستان، پاکستان، بنگلادش و لبنان نیز از فتوای امام رحمةاللهعلیه استقبال کرده و آن را لازم‌الاجرا معرفی کردند.
با بالاگرفتن اعتراضات مردمی در سطح جهان و استقبال از حکم امام رحمةاللهعلیه، سلمان رشدی و مؤسسه‌ی ناشر کتاب‌های او در بیانیه‌ای از لغو سفر او به آمریکا خبر می‌دهند. دبیر اول سفارت انگلیس در پاکستان اعلام میکند انتشارات پنگوئن انگلیس که ناشر کتاب آیات شیطانی است، کلیه‌ی نسخه‌های این کتاب را از انگلستان جمع‌آوری کرده است. ناشر آلمانی و ناشر فرانسوی کتاب نیز اعلام کردند ترجمه‌ی آن را منتشر نخواهند کرد. دولت انگلستان با انتقاد از فتوای امامرحمةالله‌علیه به آن اعتراض میکند. همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی آمریکا چند روز پس از شهادت چند معترض پاکستانی مقابل مرکز فرهنگی آمریکا در پاکستان در اقدامی قابل تأمل، از سلمان رشدی حمایت میکند.
سلمان رشدی نیز در مصاحبه با رویترز فتوای آیت‌الله خمینی را خیلی جدی تلقی میکند. او از کلیه‌ی کسانی که می‌توانند از او حفاظت کنند درخواست کمک میکند. پلیس انگلستان اعلام میکند حفاظت از او را بر عهده می‌گیرد.
سه روز پس از صدور فتوای امام رحمةاللهعلیه، آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران با انتقاد شدید از وقاحت دولت انگلیس و تمجید از حکم امام می‌گویند: «بلاشک مسلمان‌ها، مسلمانانى که ما نمی‌شناسیمشان، مسلمان‌هایى که ممکن است تا آخر هم معرفى نشوند به مردم دنیا و مسلمین دنیا و به مردم ایران، کار خودشان را انجام خواهند داد؛ امروز شد امروز مى‌کنند، نشد فردا مى‌کنند، نشد سال دیگر مى‌کنند، نشد بعد از گذشت زمانى مى‌کنند، اینکه تمام‌شدنى نیست، حکم امام که تمام نمى‌شود. این بدبختى که خودش را در این دردسر انداخت چاره‌اى جز مردن ندارد. با یک میلیارد مردم مسلمان دنیا خودش را طرف کرد، خودش را با حکم نافذ امام طرف کرد، این بلاشک این اعدام انقلابى درباره‌اش انجام مى‌گیرد. بله، ممکن است که توبه کند، کتاب بنویسد، غلط کردم بگوید، از مسلمان‌هاى دنیا، از امام امت عذرخواهى کند، بگوید اشتباه کردم، کتاب مال من نیست، که البته در این صورت ممکن است مردم گناه او را ببخشند. اما در آن صورت آمریکائی‌ها خودشان او را مى‌کشند؛ اجازه نمى‌دهند که یک‌چنین آدمى دیگر زنده بماند که سیاست‌هاى آنها را افشا کند و رسوا کند. به‌هرحال این آدم سرنوشتش مردن است، آن هم مردنى پر از دلهره و سخت و همین حالا هم که دارد زندگى مى‌کند هر روزى ده بار مى‌میرد و زنده مى‌شود.»[۷]
رسانههای خارجی وابسته به دستگاه استعمار با تقطیع سخنان ایشان اعلام می‌کنند که «اگر سلمان رشدی توبه کند، بخشیده شده و حکم اعدامش لغو می‌شود» و به‌طور گسترده روی این جمله‌ی تحریف‌شده مانور می‌دهند. یک روز بعد دفتر امام رحمةاللهعلیه با صدور بیانیه‌ای این عملیات رسانههای استعماری مدافع سلمان رشدی را ناکام می‌گذارد:
سه روز پس از صدور فتوای امام رحمةاللهعلیه، آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران با انتقاد شدید از وقاحت دولت انگلیس و تمجید از حکم امام می‌گویند: «بلاشک مسلمان‌ها، مسلمانانى که ما نمی‌شناسیمشان، مسلمان‌هایى که ممکن است تا آخر هم معرفى نشوند به مردم دنیا و مسلمین دنیا و به مردم ایران، کار خودشان را انجام خواهند داد؛ امروز شد امروز مى‌کنند، نشد فردا مى‌کنند، نشد سال دیگر مى‌کنند، نشد بعد از گذشت زمانى مى‌کنند، اینکه تمام‌شدنى نیست، حکم امام که تمام نمى‌شود. این بدبختى که خودش را در این دردسر انداخت چاره‌اى جز مردن ندارد. با یک میلیارد مردم مسلمان دنیا خودش را طرف کرد، خودش را با حکم نافذ امام طرف کرد، این بلاشک این اعدام انقلابى درباره‌اش انجام مى‌گیرد. بله، ممکن است که توبه کند، کتاب بنویسد، غلط کردم بگوید، از مسلمان‌هاى دنیا، از امام امت عذرخواهى کند، بگوید اشتباه کردم، کتاب مال من نیست، که البته در این صورت ممکن است مردم گناه او را ببخشند. اما در آن صورت آمریکائی‌ها خودشان او را مى‌کشند؛ اجازه نمى‌دهند که یک‌چنین آدمى دیگر زنده بماند که سیاست‌هاى آنها را افشا کند و رسوا کند. به‌هرحال این آدم سرنوشتش مردن است، آن هم مردنى پر از دلهره و سخت و همین حالا هم که دارد زندگى مى‌کند هر روزى ده بار مى‌میرد و زنده مى‌شود.»[۷]
رسانههای خارجی وابسته به دستگاه استعمار با تقطیع سخنان ایشان اعلام می‌کنند که «اگر سلمان رشدی توبه کند، بخشیده شده و حکم اعدامش لغو می‌شود» و به‌طور گسترده روی این جمله‌ی تحریف‌شده مانور می‌دهند. یک روز بعد دفتر امام رحمةاللهعلیه با صدور بیانیه‌ای این عملیات رسانههای استعماری مدافع سلمان رشدی را ناکام می‌گذارد:
بسمه‌تعالی
رسانههای گروهی استعماری خارجی به دروغ به مسئولین نظام جمهوری اسلامی نسبت می‌دهند که اگر نویسنده کتاب آیات شیطانی توبه کند حکم اعدام درباره او لغو می‌گردد. امام خمینی -مدّظلّه- فرمودند: این موضوع صددرصد تکذیب می‌گردد. سلمان رشدی اگر توبه کند و زاهد زمان هم گردد، بر هر مسلمان واجب است با جان و مال تمامی همّ خود را به کار گیرد تا او را به دَرک واصل گرداند.
حضرت امام اضافه کردند: اگر غیرمسلمانی از مکان او مطلع گردد و قدرت این را داشته باشد تا سریعتر از مسلمانان او را اعدام کند، بر مسلمانان واجب است آنچه را که در قبال این عمل می‌خواهد به عنوان جایزه و یا مزد عمل به او بپردازند.[۸]
محمدجواد لاریجانی معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه ۲۹ بهمن در دیدار با کاردار انگلستان با انتقاد از حمایت‌های مسئولان انگلیسی از سلمان رشدی و کتاب موهنش و شهادت مسلمانان معترض در برخی کشورها گفت: «آیا این بی‌توجهی به حقوق بشر نیست که برای جان یک نویسنده‌ی هتاک و مزدور، این همه اشک تمساح ریخته شود درحالی‌که ریختن خون پاک ده‌ها مسلمان مورد بی‌اعتنایی قرار گیرد.»[۹] سفیر هلند در تهران نیز در پی سخنان وزیر امور خارجه‌ی این کشور احضار می‌شود.
چند روز بعد و در تداوم همان خط رسانه‌ای - تبلیغاتی، سلمان رشدی با صدور بیانیه‌ای بدون اعلام توبه و پشیمانی از نوشتن و انتشار کتابش اعلام میکند: «من به‌عنوان نویسنده‌ی آیات شیطانی متوجه شدم که مسلمانان در بسیاری از نقاط جهان واقعاً از انتشار این کتاب ناراحت شده‌اند. با توجه به این واقعیت که ما در جهانی زندگی می‌کنیم که مذاهب بسیاری در آن وجود دارد، این تجربه ثابت کرد همه‌ی ما باید حساسیت دیگران را مدنظر داشته باشیم.» این بیانیه که به تعبیر یونایتدپرس «با هدف از میان برداشتن حکم اعدامش» منتشرشده بی‌فایده است و استقبال‌ها از فتوای امامرحمةالله‌علیه بیشتر می‌شود.
اینها در حالی است که سران مرتجع کشورهای عربی سکوت کرده و هیچ اعلام نظری نمی‌کنند. روزنامه‌ی کویتی الرأی‌العالم چاپ کویت با انتقاد از سکوت کشورهای عربی در ماجرای رشدی می‌نویسد: «اعتراض شدید مسلمانان هند، پاکستان و دولت ایران به انتشار کتاب آیه‌های شیطانی مایه‌ی شرمساری برای کلیه‌ی اعراب است.» ناشران کتاب آیات شیطانی در ژاپن و یونان نیز اعلام می‌کنند که فعلاً این کتاب را منتشر نخواهند کرد. پلیس هند تظاهرات مسلمانان معترض در شهر بمبئی را به گلوله می‌بندد که طی آن ۲۰ نفر شهید می‌شوند. حزب‌الله لبنان طی بیانیه‌ای «آرزو کرد افتخار اعدام رشدی فاسق و فاجر را به خود اختصاص دهد.» مسلمانان شهرهای مختلف انگلیس مثل منچستر، بیرمنگام و برادفورد، مسلمانان مالزی، اتحادیه‌ی مسلمانان آمریکا، مسلمانان ایتالیا، هیأت علمای جبل عامل، کنگره‌ی مسلمانان سریلانکا، مسلمانان مقیم فرانسه، شورای اسلامی اوگاندا، شورای عالی امور اسلامی نیجریه و مسلمانان در کشورهای گینه، ترکیه، آرژانتین، سودان، استرالیا، هنگ‌کنگ، دانمارک، کانادا، اسپانیا و فنلاند با صدور بیانیه‌ها و برگزاری تجمع حمایت خود از فتوای امام خمینی رحمةاللهعلیه را اعلام می‌کنند. فروش کتاب موهن آیات شیطانی در هند، آفریقای جنوبی، تانزانیا، مالزی، مصر و عربستان ممنوع می‌شود. انتشارات پنگوئن نیز اعلام میکند در پی فتوای امام خمینی رحمةاللهعلیه بر تدابیر امنیتی خود افزوده است. همزمان دفاتر برخی ناشران کتاب موهن در برخی کشورها از جمله آمریکا و انگلستان مورد حمله قرار می‌گیرد.
حضرت امام اضافه کردند: اگر غیرمسلمانی از مکان او مطلع گردد و قدرت این را داشته باشد تا سریعتر از مسلمانان او را اعدام کند، بر مسلمانان واجب است آنچه را که در قبال این عمل می‌خواهد به عنوان جایزه و یا مزد عمل به او بپردازند.[۸]
محمدجواد لاریجانی معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه ۲۹ بهمن در دیدار با کاردار انگلستان با انتقاد از حمایت‌های مسئولان انگلیسی از سلمان رشدی و کتاب موهنش و شهادت مسلمانان معترض در برخی کشورها گفت: «آیا این بی‌توجهی به حقوق بشر نیست که برای جان یک نویسنده‌ی هتاک و مزدور، این همه اشک تمساح ریخته شود درحالی‌که ریختن خون پاک ده‌ها مسلمان مورد بی‌اعتنایی قرار گیرد.»[۹] سفیر هلند در تهران نیز در پی سخنان وزیر امور خارجه‌ی این کشور احضار می‌شود.
چند روز بعد و در تداوم همان خط رسانه‌ای - تبلیغاتی، سلمان رشدی با صدور بیانیه‌ای بدون اعلام توبه و پشیمانی از نوشتن و انتشار کتابش اعلام میکند: «من به‌عنوان نویسنده‌ی آیات شیطانی متوجه شدم که مسلمانان در بسیاری از نقاط جهان واقعاً از انتشار این کتاب ناراحت شده‌اند. با توجه به این واقعیت که ما در جهانی زندگی می‌کنیم که مذاهب بسیاری در آن وجود دارد، این تجربه ثابت کرد همه‌ی ما باید حساسیت دیگران را مدنظر داشته باشیم.» این بیانیه که به تعبیر یونایتدپرس «با هدف از میان برداشتن حکم اعدامش» منتشرشده بی‌فایده است و استقبال‌ها از فتوای امامرحمةالله‌علیه بیشتر می‌شود.
اینها در حالی است که سران مرتجع کشورهای عربی سکوت کرده و هیچ اعلام نظری نمی‌کنند. روزنامه‌ی کویتی الرأی‌العالم چاپ کویت با انتقاد از سکوت کشورهای عربی در ماجرای رشدی می‌نویسد: «اعتراض شدید مسلمانان هند، پاکستان و دولت ایران به انتشار کتاب آیه‌های شیطانی مایه‌ی شرمساری برای کلیه‌ی اعراب است.» ناشران کتاب آیات شیطانی در ژاپن و یونان نیز اعلام می‌کنند که فعلاً این کتاب را منتشر نخواهند کرد. پلیس هند تظاهرات مسلمانان معترض در شهر بمبئی را به گلوله می‌بندد که طی آن ۲۰ نفر شهید می‌شوند. حزب‌الله لبنان طی بیانیه‌ای «آرزو کرد افتخار اعدام رشدی فاسق و فاجر را به خود اختصاص دهد.» مسلمانان شهرهای مختلف انگلیس مثل منچستر، بیرمنگام و برادفورد، مسلمانان مالزی، اتحادیه‌ی مسلمانان آمریکا، مسلمانان ایتالیا، هیأت علمای جبل عامل، کنگره‌ی مسلمانان سریلانکا، مسلمانان مقیم فرانسه، شورای اسلامی اوگاندا، شورای عالی امور اسلامی نیجریه و مسلمانان در کشورهای گینه، ترکیه، آرژانتین، سودان، استرالیا، هنگ‌کنگ، دانمارک، کانادا، اسپانیا و فنلاند با صدور بیانیه‌ها و برگزاری تجمع حمایت خود از فتوای امام خمینی رحمةاللهعلیه را اعلام می‌کنند. فروش کتاب موهن آیات شیطانی در هند، آفریقای جنوبی، تانزانیا، مالزی، مصر و عربستان ممنوع می‌شود. انتشارات پنگوئن نیز اعلام میکند در پی فتوای امام خمینی رحمةاللهعلیه بر تدابیر امنیتی خود افزوده است. همزمان دفاتر برخی ناشران کتاب موهن در برخی کشورها از جمله آمریکا و انگلستان مورد حمله قرار می‌گیرد.
اما مقامات و مطبوعات اروپایی و در رأس آنها انگلستان در برابر اعتراضات مسلمانان جهان از سلمان رشدی دفاع می‌کنند. روزنامه‌ی انگلیسی زبان گلف‌نیوز چاپ امارات از اعلام آمادگی موساد به دولت انگلستان برای تأمین امنیت جانی سلمان رشدی تا پایان عمر خبر می‌دهد. هواداران منافقین در آلمان غربی تجمعی علیه فتوای امام رحمةاللهعلیه برگزار می‌کنند. یک ناشر اسرائیلی نیز اعلام میکند قراردادی با انتشارات پنگوئن برای انتشار ترجمه‌ی عبری آیات شیطانی امضا کرده است. جمعی از نویسندگان، ناشران و کتاب‌فروشان در لندن تشکیل کمیته‌ی بین‌المللی برای دفاع از سلمان رشدی و ناشر کتابش را اعلام می‌کنند. وزیر امور خارجه‌ی هلند و میتران رئیس‌جمهور فرانسه نیز از سلمان رشدی حمایت می‌کنند. جرج بوش رئیس‌جمهور آمریکا نیز اعلام میکند: «هرکس دست به اقدامی علیه مؤلف، ناشران یا توزیع‌کنندگان آیات شیطانی بزند به اشد مجازات خواهد رسید.» مارگارت تاچر نخست‌وزیر انگلستان نیز از موضع‌گیری متحدین اروپایی خود خصوصاً فرانسه تشکر میکند. او که در پارلمان انگلستان سخنرانی می‌کرد گفت: دولت وی نمی‌تواند از حمایت سلمان رشدی عقب‌نشینی کند. تصمیم بعدی سران اروپا ماجرا را وارد مرحله‌ی جدیدی میکند.
شرفِ انقلابی در برابر تهدیداتِ دیپلماتیک
انگلستان که حیثیت خود را در دفاع از نویسنده‌ی کتاب موهن می‌بیند می‌کوشد حرکت جدیدی را ساماندهی کند. اول اسفندماه ۶۷ کشورهای عضو جامعه‌ی اقتصادی اروپا تصمیم می‌گیرند برای مقابله با فتوای امام خمینی رحمةاللهعلیه و فشار بر ایران، طی یک اقدام هماهنگ سفرای خود را از ایران فرابخوانند. رادیو دولتی انگلستان به نقل از سخنگوی این دولت در اجلاس بروکسل اعلام کرد: «هدف این است که آیت‌الله خمینی باید تحت فشار حداکثری قرار گیرد تا متوجه شود که اروپا مصمم است برای حفظ اصول آزادی بیان و حقوق بشر و عدم مداخله در امور کشورهای دیگر قد علم کند. رادیو انگیس گفت همه‌ی دوازده عضو بازار مشترک اروپا موافقت کردند کلیه‌ی سفرا و سایر رؤسای هیأت‌های دیپلماتیک به منظور مشورت از تهران فراخوانده شوند.»
به‌دنبال فراخوانی سفرا و کارداران جامعه‌ی اقتصادی اروپا از تهران، تاچر اعلام کرد: «من مطمئن هستم که این اقدام بسیار مؤثر خواهد بود.» وزیر خارجه‌ی هلند، سخنگوی وزارت خارجه‌ی آلمان غربی، رولان دوما وزیر خارجه‌ی فرانسه و جرج بوش رئیس‌جمهور آمریکا نیز از این اقدام اروپا حمایت می‌کنند.
آیت‌الله خامنه‌ای که راهی یوگسلاوی- به عنوان یکی از دولتهای غیرمتعهد- شده است در مصاحبه‌ی مطبوعاتی خود ضمن غلط و بی‌فایده بودن اقدام کشورهای اروپایی در پاسخ به این سؤال که راه‌حل نهایى این مسئله را چگونه مى‌بینید، می‌گوید: «من فکر مى‌کنم که مسئله‌ى رشدى راه‌حلى نداشته باشد. یعنى یک تیرى پرتاب شده و دارد مى‌رود به طرف هدف، نشانه‌گیرى هم دقیق شده، دیر یا زود این تیر خواهد خورد به هدف. حالا اگرچه اطرافش خیلى هم جنجال و سروصدا مى‌کنند، اما فکر مى‌کنم که این یک کار عادلانه است و لیکن راه‌حل اساسى این است که کسانى که با قدرت‌هاى استعمارى و استکبارى دنیا بندوبست دارند، این‌قدر به انسان‌ها، به ملت‌ها اهانت نکنند، این‌قدر آنها را کوچک نشمارند، درس بگیرند در برخورد با عواطف و احساسات توده‌هاى میلیونى مردم. فکر مى‌کنم این یک راه‌حل بلندمدت است.»[۱۰]
سوم اسفندماه همان سال حضرت امام خمینی رحمةاللهعلیه در پیام مهم خود که به «منشور روحانیت» معروف شد، ماجرای سلمان رشدی را این‌گونه تحلیل می‌کنند: «ما کینه دنیای غرب را با جهان اسلام و فقاهت از همین نکته‌ها به دست می‌آوریم. قضیه آنان قضیه دفاع از یک فرد نیست، قضیه حمایت از جریان ضد اسلامی و ضد ارزشی است که بنگاههای صهیونیستی و انگلیس و امریکا به راه انداخته‌اند و با حماقت و عجله خود را روبه‌روی همه جهان اسلام قرار داده‌اند.» ایشان در ادامه با انتقاد از برخی تحلیل‌های ساده‌انگارانه در جستجوی روابط با دولتهای استعمارگر تأکید می‌کنند: «روحانیون و مردم عزیز حزب‌الله و خانواده‌های محترم شهدا حواسشان را جمع کنند که با این تحلیلها و افکار نادرست خون عزیزانشان پایمال نشود. ترس من این است که تحلیلگران امروز، ده سال دیگر بر کرسی قضاوت بنشینند و بگویند که باید دید فتوای اسلامی و حکم اعدام سلمان رشدی مطابق اصول و قوانین دیپلماسی بوده است یا خیر؟ و نتیجه‌گیری کنند که چون بیان حکم خدا آثار و تبعاتی داشته است و بازار مشترک و کشورهای غربی علیه ما موضع گرفته‌اند، پس باید خامی نکنیم و از کنار اهانت‌کنندگان به مقام مقدس پیامبر و اسلام و مکتب بگذریم!»[۱۱]
مجلس شورای اسلامی یکشنبه ۷ اسفند دو فوریت طرح قطع کامل روابط سیاسی با انگلستان را تصویب میکند. سازمان جهاد اسلامی فلسطین با صدور بیانیه‌ای اعلام میکند «از کلیه‌ی کسانی که در ماجرای سلمان رشدی علیه اسلام مشارکت داشته‌اند انتقام سختی خواهد گرفت.» در همین روز مسلمانان فرانسه تجمعی چندهزار نفره در پاریس برگزار می‌کنند. لبنانی‌ها هم تجمعی ده‌هزار نفره در بیروت برگزار می‌کنند. سیدحسن نصرالله سخنران این مراسم می‌گوید: «ما با امام امت عهد می‌بندیم که تا آخرین قطره‌ی خون خود در رکابش بجنگیم و از هیچ فداکاری و جانفشانی دریغ نورزیم.»
سه‌شنبه ۹ اسفند مجلس شورای اسلامی طرح قطع روابط کامل سیاسی و دیپلماتیک با انگلستان را تصویب میکند. بر اساس این طرح وزارت خارجه موظف شد در صورت عدم مخالفت دولت انگلستان با موضع‌گیری‌های غیراصولی در مقابل جهان اسلام و جمهوری اسلامی و مطالب کتاب ضد اسلامی آیات شیطانی ظرف یک هفته، کلیه‌ی روابط سیاسی فیمابین با آن دولت را قطع کند.
کمتر از دو هفته زمان کافی بود تا با گسترش استقبال جهانی از فتوای امام رحمةاللهعلیه و حمایت از آن، جامعه‌ی اقتصادی اروپا از تصمیمش برگردد. ۱۲ اسفند وزیر خارجه‌ی اسپانیا که کشورش ریاست شش‌ماهه‌ی جامعه‌ی اقتصادی اروپا را عهده‌دار بود اعلام کرد: «جامعه‌ی اقتصادی اروپا می‌خواهد با ایران روابطی عادی و سازنده داشته باشد.» تاچر نخست‌وزیر انگلستان نیز در یک عقب‌نشینی آشکار از درک توهین‌آمیز بودن کتاب آیات شیطانی برای مسلمانان سخن گفت. وزیر خارجه‌ی انگلستان هم گفت دولت انگلیس به اسلام احترام می‌گذارد و خود را از کتاب آیات شیطانی جدا می‌داند. وزیر کشور انگلستان هم درباره‌ی حفاظت پلیس این کشور از سلمان رشدی گفت این اقدام به دستور دولت انگلیس انجام نگرفته و مسئولیتش با پلیس این کشور است و دولت در آن دخالتی ندارد.
در همین روز آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران تحلیل مفصلی از ماجرا ارائه می‌دهد. ایشان با ذکر این نکته که استکبار مبارزه‌ی فرهنگی با اسلام را در دستور کار خود قرار داده و این کتاب آغاز این سناریو بود می‌گویند: «این آن هدف و وسیله‌اى بود که اینها توانستند دنبالش باشند و قصد این را داشتند و اقدام کردند. اصلاً کتاب به این منظور نوشته شده؛ البته این قدم اوّل بود، بعد از آن که این کتاب نوشته شد، در همه‌ى مطبوعات استکبارىِ عمده‌ى کشورهاى معروف غرب این کتاب ترویج شد. به‌طورى که بنده خودم، مدتی قبل از آن که حکم حضرت امام صادر بشود، فکر مى‌کردم که چرا دارند این همه در این مجلات از این کتاب ترویج مى‌کنند؟ و به ذهنم چیزهایى مى‌گذشت، یک تصمیم‌هایى هم در ذهن خودم داشتم، و کاملاً روشن بود که این کتاب دارد به‌وسیله‌ى وسائل تبلیغاتى مطرح مى‌شود و معروف مى‌شود، براى اینکه طرفداران بیشترى، خوانندگان بیشترى پیدا کند و برود در کشورهاى اسلامى و به زبان‌هاى مختلف ترجمه بشود. این قدم اوّل بود، اگر این قدم با موفقیت برداشته مى‌شد -که البته برداشته هم مى‌شد، اگر این حکم امام نبود- بعد نوبت مى‌رسید به فیلم‌سازى، از روى این کتاب ده‌ها فیلم درست مى‌کردند، تمام سینماهاى دنیا را، تمام تلویزیون‌هاى سراسرى را پر مى‌کردند از فیلم‌هایى که بر اساس این کتاب، کتاب مفسد و پست، تهیه شده، نوشته شده، فیلم‌هایى بر اساس آن تهیه مى‌کردند، در تلویزیون‌ها نشان مى‌دادند و خلاصه مى‌خواستند یک حالت مسخرگى و لودگى و اهانت و تحقیر نسبت به مقدسات اسلام، در تمام فضا و جو فرهنگى دنیا و دنیاى اسلام و غیراسلام به‌وجود بیاورند.»
شرفِ انقلابی در برابر تهدیداتِ دیپلماتیکانگلستان که حیثیت خود را در دفاع از نویسنده‌ی کتاب موهن می‌بیند می‌کوشد حرکت جدیدی را ساماندهی کند. اول اسفندماه ۶۷ کشورهای عضو جامعه‌ی اقتصادی اروپا تصمیم می‌گیرند برای مقابله با فتوای امام خمینی رحمةاللهعلیه و فشار بر ایران، طی یک اقدام هماهنگ سفرای خود را از ایران فرابخوانند. رادیو دولتی انگلستان به نقل از سخنگوی این دولت در اجلاس بروکسل اعلام کرد: «هدف این است که آیت‌الله خمینی باید تحت فشار حداکثری قرار گیرد تا متوجه شود که اروپا مصمم است برای حفظ اصول آزادی بیان و حقوق بشر و عدم مداخله در امور کشورهای دیگر قد علم کند. رادیو انگیس گفت همه‌ی دوازده عضو بازار مشترک اروپا موافقت کردند کلیه‌ی سفرا و سایر رؤسای هیأت‌های دیپلماتیک به منظور مشورت از تهران فراخوانده شوند.»
به‌دنبال فراخوانی سفرا و کارداران جامعه‌ی اقتصادی اروپا از تهران، تاچر اعلام کرد: «من مطمئن هستم که این اقدام بسیار مؤثر خواهد بود.» وزیر خارجه‌ی هلند، سخنگوی وزارت خارجه‌ی آلمان غربی، رولان دوما وزیر خارجه‌ی فرانسه و جرج بوش رئیس‌جمهور آمریکا نیز از این اقدام اروپا حمایت می‌کنند.
آیت‌الله خامنه‌ای که راهی یوگسلاوی- به عنوان یکی از دولتهای غیرمتعهد- شده است در مصاحبه‌ی مطبوعاتی خود ضمن غلط و بی‌فایده بودن اقدام کشورهای اروپایی در پاسخ به این سؤال که راه‌حل نهایى این مسئله را چگونه مى‌بینید، می‌گوید: «من فکر مى‌کنم که مسئله‌ى رشدى راه‌حلى نداشته باشد. یعنى یک تیرى پرتاب شده و دارد مى‌رود به طرف هدف، نشانه‌گیرى هم دقیق شده، دیر یا زود این تیر خواهد خورد به هدف. حالا اگرچه اطرافش خیلى هم جنجال و سروصدا مى‌کنند، اما فکر مى‌کنم که این یک کار عادلانه است و لیکن راه‌حل اساسى این است که کسانى که با قدرت‌هاى استعمارى و استکبارى دنیا بندوبست دارند، این‌قدر به انسان‌ها، به ملت‌ها اهانت نکنند، این‌قدر آنها را کوچک نشمارند، درس بگیرند در برخورد با عواطف و احساسات توده‌هاى میلیونى مردم. فکر مى‌کنم این یک راه‌حل بلندمدت است.»[۱۰]
سوم اسفندماه همان سال حضرت امام خمینی رحمةاللهعلیه در پیام مهم خود که به «منشور روحانیت» معروف شد، ماجرای سلمان رشدی را این‌گونه تحلیل می‌کنند: «ما کینه دنیای غرب را با جهان اسلام و فقاهت از همین نکته‌ها به دست می‌آوریم. قضیه آنان قضیه دفاع از یک فرد نیست، قضیه حمایت از جریان ضد اسلامی و ضد ارزشی است که بنگاههای صهیونیستی و انگلیس و امریکا به راه انداخته‌اند و با حماقت و عجله خود را روبه‌روی همه جهان اسلام قرار داده‌اند.» ایشان در ادامه با انتقاد از برخی تحلیل‌های ساده‌انگارانه در جستجوی روابط با دولتهای استعمارگر تأکید می‌کنند: «روحانیون و مردم عزیز حزب‌الله و خانواده‌های محترم شهدا حواسشان را جمع کنند که با این تحلیلها و افکار نادرست خون عزیزانشان پایمال نشود. ترس من این است که تحلیلگران امروز، ده سال دیگر بر کرسی قضاوت بنشینند و بگویند که باید دید فتوای اسلامی و حکم اعدام سلمان رشدی مطابق اصول و قوانین دیپلماسی بوده است یا خیر؟ و نتیجه‌گیری کنند که چون بیان حکم خدا آثار و تبعاتی داشته است و بازار مشترک و کشورهای غربی علیه ما موضع گرفته‌اند، پس باید خامی نکنیم و از کنار اهانت‌کنندگان به مقام مقدس پیامبر و اسلام و مکتب بگذریم!»[۱۱]
مجلس شورای اسلامی یکشنبه ۷ اسفند دو فوریت طرح قطع کامل روابط سیاسی با انگلستان را تصویب میکند. سازمان جهاد اسلامی فلسطین با صدور بیانیه‌ای اعلام میکند «از کلیه‌ی کسانی که در ماجرای سلمان رشدی علیه اسلام مشارکت داشته‌اند انتقام سختی خواهد گرفت.» در همین روز مسلمانان فرانسه تجمعی چندهزار نفره در پاریس برگزار می‌کنند. لبنانی‌ها هم تجمعی ده‌هزار نفره در بیروت برگزار می‌کنند. سیدحسن نصرالله سخنران این مراسم می‌گوید: «ما با امام امت عهد می‌بندیم که تا آخرین قطره‌ی خون خود در رکابش بجنگیم و از هیچ فداکاری و جانفشانی دریغ نورزیم.»
سه‌شنبه ۹ اسفند مجلس شورای اسلامی طرح قطع روابط کامل سیاسی و دیپلماتیک با انگلستان را تصویب میکند. بر اساس این طرح وزارت خارجه موظف شد در صورت عدم مخالفت دولت انگلستان با موضع‌گیری‌های غیراصولی در مقابل جهان اسلام و جمهوری اسلامی و مطالب کتاب ضد اسلامی آیات شیطانی ظرف یک هفته، کلیه‌ی روابط سیاسی فیمابین با آن دولت را قطع کند.
کمتر از دو هفته زمان کافی بود تا با گسترش استقبال جهانی از فتوای امام رحمةاللهعلیه و حمایت از آن، جامعه‌ی اقتصادی اروپا از تصمیمش برگردد. ۱۲ اسفند وزیر خارجه‌ی اسپانیا که کشورش ریاست شش‌ماهه‌ی جامعه‌ی اقتصادی اروپا را عهده‌دار بود اعلام کرد: «جامعه‌ی اقتصادی اروپا می‌خواهد با ایران روابطی عادی و سازنده داشته باشد.» تاچر نخست‌وزیر انگلستان نیز در یک عقب‌نشینی آشکار از درک توهین‌آمیز بودن کتاب آیات شیطانی برای مسلمانان سخن گفت. وزیر خارجه‌ی انگلستان هم گفت دولت انگلیس به اسلام احترام می‌گذارد و خود را از کتاب آیات شیطانی جدا می‌داند. وزیر کشور انگلستان هم درباره‌ی حفاظت پلیس این کشور از سلمان رشدی گفت این اقدام به دستور دولت انگلیس انجام نگرفته و مسئولیتش با پلیس این کشور است و دولت در آن دخالتی ندارد.
در همین روز آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران تحلیل مفصلی از ماجرا ارائه می‌دهد. ایشان با ذکر این نکته که استکبار مبارزه‌ی فرهنگی با اسلام را در دستور کار خود قرار داده و این کتاب آغاز این سناریو بود می‌گویند: «این آن هدف و وسیله‌اى بود که اینها توانستند دنبالش باشند و قصد این را داشتند و اقدام کردند. اصلاً کتاب به این منظور نوشته شده؛ البته این قدم اوّل بود، بعد از آن که این کتاب نوشته شد، در همه‌ى مطبوعات استکبارىِ عمده‌ى کشورهاى معروف غرب این کتاب ترویج شد. به‌طورى که بنده خودم، مدتی قبل از آن که حکم حضرت امام صادر بشود، فکر مى‌کردم که چرا دارند این همه در این مجلات از این کتاب ترویج مى‌کنند؟ و به ذهنم چیزهایى مى‌گذشت، یک تصمیم‌هایى هم در ذهن خودم داشتم، و کاملاً روشن بود که این کتاب دارد به‌وسیله‌ى وسائل تبلیغاتى مطرح مى‌شود و معروف مى‌شود، براى اینکه طرفداران بیشترى، خوانندگان بیشترى پیدا کند و برود در کشورهاى اسلامى و به زبان‌هاى مختلف ترجمه بشود. این قدم اوّل بود، اگر این قدم با موفقیت برداشته مى‌شد -که البته برداشته هم مى‌شد، اگر این حکم امام نبود- بعد نوبت مى‌رسید به فیلم‌سازى، از روى این کتاب ده‌ها فیلم درست مى‌کردند، تمام سینماهاى دنیا را، تمام تلویزیون‌هاى سراسرى را پر مى‌کردند از فیلم‌هایى که بر اساس این کتاب، کتاب مفسد و پست، تهیه شده، نوشته شده، فیلم‌هایى بر اساس آن تهیه مى‌کردند، در تلویزیون‌ها نشان مى‌دادند و خلاصه مى‌خواستند یک حالت مسخرگى و لودگى و اهانت و تحقیر نسبت به مقدسات اسلام، در تمام فضا و جو فرهنگى دنیا و دنیاى اسلام و غیراسلام به‌وجود بیاورند.»
ایشان در ادامه با ذکر این نکته که فتوای امام رحمةاللهعلیه، جریانی که پشت سر یک حرکت فرهنگی پنهان شده بود را مورد هدف قرار داده است، گفتند: «امام فرمود ایشان مهدورالدم است و باید کشته بشود. وقتى که نویسنده‌ى یک کتابى که پول گرفته براى لجن‌پراکنى و نوشتن هرزه، فهمید که با این کار جان خودش را از دست خواهد داد، و فهمید که این به قیمت گرانى برایش تمام خواهد شد، این قضیه فرق مى‌کند تا اینکه بیایند بگویند آقا ما این کتاب را تحریم کردیم! کار امام بود که درست به آن نقطه‌ى اصلى توطئه‌ى استکبار، آسیب وارد آورد. یعنى همه‌ى کسانى که بعد از این بخواهند یک چنین چیزى بنویسند یا آن را فیلم کنند، یا آن را به سینماها بیاورند یا آن را منتشر بکنند، منتظر خطر مرگ از طرف مسلمان‌هایى هستند که فتواى امام را تلقى و قبول کردند و مى‌خواهند عمل بکنند. دیگر آسان نیست برایشان این کار را انجام دادن، فتواى امام درست به قلب لشکر استکبار حمله کرد و او را تار و مار کرد، براى همین هم بود که این‌قدر سر و صداى اینها بلند شد در دنیا.»[۱۲]
۱۶ اسفندماه آیت‌الله جنتی ضمن سفر به عمان و دیدار با سلطان قابوس، پیام آیت‌الله خامنه‌ای راجع به قضایای اخیر را تقدیم کرد. سلطان قابوس در این دیدار گفت: «توطئه‌ای علیه اسلام و مسلمین در جریان است و دلیل آن انتشار کتاب موهن آیات شیطانی است و باید جهان اسلام موضع‌گیری واحدی علیه این ترفند داشته باشد.» ۱۸ اسفند کت‌استیونس، خواننده و نوازنده‌ی انگلیسی که پس از تشرف به دین اسلام نام یوسف اسلام را برای خود انتخاب کرده ضمن حمایت از فتوای امام گفت: «حکم اعدام برای سلمان رشدی به منزله‌ی عبرتی است برای دیگران تا این اشتباه را تکرار نکنند.» ایستگاه‌های رادیویی آمریکا پیش از این نیز به‌خاطر حمایت‌های او از فتوای امام رحمةاللهعلیه پخش تولیدات او را متوقف کرده بودند.
آیت‌الله خامنه‌ای ۲۱ اسفند در دیدار با مردم ساوه با اشاره به تصمیم کشورهای اروپایی برای قطع رابطه با ایران و ندامتشان گفت: «آنها خیال کردند ما رابطه‌ی سیاسى و اقتصادى را التماس مى‌کنیم در برابر کشورهاى ثروتمند و قدرتمند، آنها اشتباه کردند ندانستند براى ما استقلالمان و شخصیتمان و شأن انقلابى از همه چیز بالاتر است. ما دنبال رابطه‌ى سیاسى دنبال این و آن نخواهیم رفت تا حالا هم نرفتیم ما با عزت زندگى کردیم و بحمداللَّه دنیا هم قدر این عزت را در ملت ما مى‌داند؛ بسیارى از کشورها آرزو مى‌کنند و مى‌خواهند که با ما روابط صمیمانه و دوستانه‌ى همه‌جانبه داشته باشند ما هم اجابت مى‌کنیم ما از قطع رابطه و تهدیدى که کشورهاى اروپایى کردند به‌هیچ‌وجه نمى‌ترسیم. ما بازسازى کشورمان را متوقف به کمک و همکارى دولت‌هایى از قبیل انگلیس و فرانسه نمى‌دانیم. ما معتقد هستیم بدون آنها هم خواهیم توانست بازسازى بکنیم و ان‌شاءاللَّه مى‌کنیم. آنها خیال کردند ملت ایران خواهد ترسید، خیال کردند دنبال آنها خواهد راه افتاد؛ اینکه خیال اشتباهى است؛ ما از همه‌چیز بیشتر به شرف انقلابى و شخصیت انقلابى و هویت ملى و استقلال کامل خودمان و تمسک به اسلام ناب اهمیت و بها مى‌دهیم.»[۱۳]
حمایت از فتوای امام، پاسداری از خط امام
فروردین ۶۸ نشریه‌ی پاسدار اسلام می‌نویسد: «حضرت امام وقتی از مضمون این کتاب کفرآمیز مطلع شدند از خشم بر خود لرزیدند و فرمودند: و الله اگر جوان بودم و قدرت حرکت داشتم شخصاً می‌رفتم و او را می‌کشتم.»[۱۴]
سؤال درباره‌ی موضع ایران در قضیه‌ی سلمان رشدی تا مدت‌ها موضوع مورد بحث در جهان بود. ۱۹ فروردین آیت‌الله خامنه‌ای در دیداری مهم با سفرای ایران در کشورهای بازار مشترک اروپا بر لزوم حفظ موضع عزت سفرای جمهوری اسلامی تأکید میکند. «بنابراین در مورد کشورهایى که بد برخورد کردند، ما هم به همان نسبت بد برخورد مى‌کنیم و در همه‌ى موارد بدون استثناء برخورد ما برخورد از موضع استغنا است، یعنى حتى کشورى هم که ما حالا مثلاً ایتالیا یا اسپانیا که ما سفیرمان را خواهیم فرستاد آن‌جا، از موضع استغنا است، یعنی در برخوردهایى که با دولت خواهند داشت برخورد، برخورد دوستانه خواهد بود، برخورد مرتبط، یک مقدار مثل دولتى که مى‌خواهد ارتباط داشته باشد خواهد بود، اما کاملاً از موضع استغنا. موضع عزت یعنى به‌هیچ‌وجه این اشتباه نبایستى در ذهن آن کشور میزبان شما پیش بیاید، که او خیال کند ما به این ارتباط شدیداً نیازمندیم، بیش از آن نیازى که هر دولتى به ارتباط دارد، که آن دولت هم همان نیاز را دارد؛ منتها خب یک مقدار نیازى را همه‌ى دولت‌ها به ارتباط دارند، اما بیش از آن اصلاً نباید این اشتباه را آنها بکنند، که فکر کنند ما به آن نیاز شدید داریم و حالا مایلیم که این نیاز را برآورده بکنیم و اگر شرطى هم طرف داشته باشد آن شرط را هم خواهیم پذیرفت، به‌هیچ‌وجه. یعنى کاملاً برخورد، برخورد آقاوار و متین و از روى استغنا و اعتزاز باشد، منتها کاملاً آشتى‌جویانه و در مقام میل به ارتباط و علاقه‌ى به ارتباط، اما از موضع استغنا، در همه‌ى موارد این‌گونه باشد. رفتن سفراى ما حتماً بایستى بعد از آمدن سفراى آنها باشد، با یک فاصله‌ى معقولى»[۱۵]
۱۶ اسفندماه آیت‌الله جنتی ضمن سفر به عمان و دیدار با سلطان قابوس، پیام آیت‌الله خامنه‌ای راجع به قضایای اخیر را تقدیم کرد. سلطان قابوس در این دیدار گفت: «توطئه‌ای علیه اسلام و مسلمین در جریان است و دلیل آن انتشار کتاب موهن آیات شیطانی است و باید جهان اسلام موضع‌گیری واحدی علیه این ترفند داشته باشد.» ۱۸ اسفند کت‌استیونس، خواننده و نوازنده‌ی انگلیسی که پس از تشرف به دین اسلام نام یوسف اسلام را برای خود انتخاب کرده ضمن حمایت از فتوای امام گفت: «حکم اعدام برای سلمان رشدی به منزله‌ی عبرتی است برای دیگران تا این اشتباه را تکرار نکنند.» ایستگاه‌های رادیویی آمریکا پیش از این نیز به‌خاطر حمایت‌های او از فتوای امام رحمةاللهعلیه پخش تولیدات او را متوقف کرده بودند.
آیت‌الله خامنه‌ای ۲۱ اسفند در دیدار با مردم ساوه با اشاره به تصمیم کشورهای اروپایی برای قطع رابطه با ایران و ندامتشان گفت: «آنها خیال کردند ما رابطه‌ی سیاسى و اقتصادى را التماس مى‌کنیم در برابر کشورهاى ثروتمند و قدرتمند، آنها اشتباه کردند ندانستند براى ما استقلالمان و شخصیتمان و شأن انقلابى از همه چیز بالاتر است. ما دنبال رابطه‌ى سیاسى دنبال این و آن نخواهیم رفت تا حالا هم نرفتیم ما با عزت زندگى کردیم و بحمداللَّه دنیا هم قدر این عزت را در ملت ما مى‌داند؛ بسیارى از کشورها آرزو مى‌کنند و مى‌خواهند که با ما روابط صمیمانه و دوستانه‌ى همه‌جانبه داشته باشند ما هم اجابت مى‌کنیم ما از قطع رابطه و تهدیدى که کشورهاى اروپایى کردند به‌هیچ‌وجه نمى‌ترسیم. ما بازسازى کشورمان را متوقف به کمک و همکارى دولت‌هایى از قبیل انگلیس و فرانسه نمى‌دانیم. ما معتقد هستیم بدون آنها هم خواهیم توانست بازسازى بکنیم و ان‌شاءاللَّه مى‌کنیم. آنها خیال کردند ملت ایران خواهد ترسید، خیال کردند دنبال آنها خواهد راه افتاد؛ اینکه خیال اشتباهى است؛ ما از همه‌چیز بیشتر به شرف انقلابى و شخصیت انقلابى و هویت ملى و استقلال کامل خودمان و تمسک به اسلام ناب اهمیت و بها مى‌دهیم.»[۱۳]
حمایت از فتوای امام، پاسداری از خط امامفروردین ۶۸ نشریه‌ی پاسدار اسلام می‌نویسد: «حضرت امام وقتی از مضمون این کتاب کفرآمیز مطلع شدند از خشم بر خود لرزیدند و فرمودند: و الله اگر جوان بودم و قدرت حرکت داشتم شخصاً می‌رفتم و او را می‌کشتم.»[۱۴]
سؤال درباره‌ی موضع ایران در قضیه‌ی سلمان رشدی تا مدت‌ها موضوع مورد بحث در جهان بود. ۱۹ فروردین آیت‌الله خامنه‌ای در دیداری مهم با سفرای ایران در کشورهای بازار مشترک اروپا بر لزوم حفظ موضع عزت سفرای جمهوری اسلامی تأکید میکند. «بنابراین در مورد کشورهایى که بد برخورد کردند، ما هم به همان نسبت بد برخورد مى‌کنیم و در همه‌ى موارد بدون استثناء برخورد ما برخورد از موضع استغنا است، یعنى حتى کشورى هم که ما حالا مثلاً ایتالیا یا اسپانیا که ما سفیرمان را خواهیم فرستاد آن‌جا، از موضع استغنا است، یعنی در برخوردهایى که با دولت خواهند داشت برخورد، برخورد دوستانه خواهد بود، برخورد مرتبط، یک مقدار مثل دولتى که مى‌خواهد ارتباط داشته باشد خواهد بود، اما کاملاً از موضع استغنا. موضع عزت یعنى به‌هیچ‌وجه این اشتباه نبایستى در ذهن آن کشور میزبان شما پیش بیاید، که او خیال کند ما به این ارتباط شدیداً نیازمندیم، بیش از آن نیازى که هر دولتى به ارتباط دارد، که آن دولت هم همان نیاز را دارد؛ منتها خب یک مقدار نیازى را همه‌ى دولت‌ها به ارتباط دارند، اما بیش از آن اصلاً نباید این اشتباه را آنها بکنند، که فکر کنند ما به آن نیاز شدید داریم و حالا مایلیم که این نیاز را برآورده بکنیم و اگر شرطى هم طرف داشته باشد آن شرط را هم خواهیم پذیرفت، به‌هیچ‌وجه. یعنى کاملاً برخورد، برخورد آقاوار و متین و از روى استغنا و اعتزاز باشد، منتها کاملاً آشتى‌جویانه و در مقام میل به ارتباط و علاقه‌ى به ارتباط، اما از موضع استغنا، در همه‌ى موارد این‌گونه باشد. رفتن سفراى ما حتماً بایستى بعد از آمدن سفراى آنها باشد، با یک فاصله‌ى معقولى»[۱۵]
دهه‌ی دوم اردیبهشت ۶۸ آیت‌الله خامنه‌ای ایران را به مقصد چین و کره‌ی شمالی ترک می‌کنند. حکم امام رحمةالله‌علیهدرباره‌ی سلمان رشدی یکی از سؤالات مصاحبه‌ی مطبوعاتی ایشان در پکن پس از مذاکره با مقامات چین است که ایشان در جواب می‌گویند: «با مقامات چینى در این زمینه صحبتى نشد، ولى حکم صادرشده درباره‌ى سلمان رشدی به قوت خودش باقى است. همان‌طور که گفتم، این تیرى است که نشانه‌گیرى شده و پرتاب شده و بالاخره یک روزى به هدف اصابت خواهد کرد.»[۱۶]
حکم امام مبنی بر ارتداد سلمان رشدی و مهدورالدم بودن او و دفاع محکم جمهوری اسلامی از آن برای دشمنان اسلام بسیار سخت می‌آید. طبیعی است که امید ایادی استکبار و نظام سلطه که در قضیه‌ی سلمان رشدی تمام‌قد به میدان آمده بودند، به این باشد که با ارتحال حضرت امام خمینی رحمةاللهعلیه این موضوع نیز به فراموسی سپرده شود. اما آیت‌الله خامنه‌ای در اولین پیام خود به حجاج یک ماه پس از ارتحال امام خمینی رحمةاللهعلیه و انتخاب ایشان به رهبری با اشاره به کینه‌ورزی دشمنان نسبت به اسلام مجدداً بر قضیه‌ی سلمان رشدی تأکید می‌کنند: «این نیز یکى از الطاف الهى است که هر اقدام آنان براى توهین یا ضربه زدن به اسلام، خود به عاملى براى شدت یافتن خشم مسلمانان و راسخ شدن اراده‌ى آنان در دفاع از اسلام تبدیل مى‌شود. نمونه‌ى بارز، ماجراى نوشتن کتاب شیطانى نویسنده‌ى مرتد و مهدورالدم انگلیسى است که دولت‌هاى استکبارى با این کار مى‌خواستند اسلام را تضعیف کنند، و خداى متعال برعکس خواسته‌ى آنان، این کار را موجب آبروریزى آنان قرار داد و با صدور فتواى امام امت بر مهدورالدم بودن نویسنده‌اش، آهنگ مسلمین رساتر و انسجام آنان بیشتر شد و همه‌ى تلاش‌هاى دشمن در مبارزه با اسلام -ان‌شاءاللَّه- به همین‌گونه نتیجه‌یى منتهى خواهد شد که: «انّ کیدالشّیطان کان ضعیفا... البته وظیفه‌ى عمومى همگان در برابر اهانت به مقدسات اسلامى، روشن و واضح است و حکم امام فقید به واجب‌القتل بودن نویسنده‌ى مرتد و پلید آیات شیطانى، تکلیف همه را نسبت به موارد مشابه روشن مى‌سازد. حکم امام امت درباره‌ى آن نویسنده‌ى نگون‌بخت به قوّت خود باقى است و او باید همچنان در انتظار اجراى آن تا لحظه‌ى مقدر بماند.»[۱۷]
۱۴مرداد ۱۳۶۸ مصطفی مازح جوان ۲۱ ساله‌ی لبنانی که قصد به مجازات رساندن سلمان رشدی را داشت، دقایقی زودتر از اینکه به طبقه‌ی سوم هتل محل استقرار سلمان رشدی نزدیک شود، به شهادت می‌رسد. عوامل محیطی و حرارت ناشی از پوشش و تحرک زیاد شهید، موجب عمل کردن زودتر از موعد چاشنی و انفجار زودهنگام مواد منفجره، قبل از رسیدن به رشدی مرتد می‌شود. پیکر این شهید هشت‌ماه بعد توسط دولت انگلستان تحویل خانواده‌اش می‌شود.
حکم امام مبنی بر ارتداد سلمان رشدی و مهدورالدم بودن او و دفاع محکم جمهوری اسلامی از آن برای دشمنان اسلام بسیار سخت می‌آید. طبیعی است که امید ایادی استکبار و نظام سلطه که در قضیه‌ی سلمان رشدی تمام‌قد به میدان آمده بودند، به این باشد که با ارتحال حضرت امام خمینی رحمةاللهعلیه این موضوع نیز به فراموسی سپرده شود. اما آیت‌الله خامنه‌ای در اولین پیام خود به حجاج یک ماه پس از ارتحال امام خمینی رحمةاللهعلیه و انتخاب ایشان به رهبری با اشاره به کینه‌ورزی دشمنان نسبت به اسلام مجدداً بر قضیه‌ی سلمان رشدی تأکید می‌کنند: «این نیز یکى از الطاف الهى است که هر اقدام آنان براى توهین یا ضربه زدن به اسلام، خود به عاملى براى شدت یافتن خشم مسلمانان و راسخ شدن اراده‌ى آنان در دفاع از اسلام تبدیل مى‌شود. نمونه‌ى بارز، ماجراى نوشتن کتاب شیطانى نویسنده‌ى مرتد و مهدورالدم انگلیسى است که دولت‌هاى استکبارى با این کار مى‌خواستند اسلام را تضعیف کنند، و خداى متعال برعکس خواسته‌ى آنان، این کار را موجب آبروریزى آنان قرار داد و با صدور فتواى امام امت بر مهدورالدم بودن نویسنده‌اش، آهنگ مسلمین رساتر و انسجام آنان بیشتر شد و همه‌ى تلاش‌هاى دشمن در مبارزه با اسلام -ان‌شاءاللَّه- به همین‌گونه نتیجه‌یى منتهى خواهد شد که: «انّ کیدالشّیطان کان ضعیفا... البته وظیفه‌ى عمومى همگان در برابر اهانت به مقدسات اسلامى، روشن و واضح است و حکم امام فقید به واجب‌القتل بودن نویسنده‌ى مرتد و پلید آیات شیطانى، تکلیف همه را نسبت به موارد مشابه روشن مى‌سازد. حکم امام امت درباره‌ى آن نویسنده‌ى نگون‌بخت به قوّت خود باقى است و او باید همچنان در انتظار اجراى آن تا لحظه‌ى مقدر بماند.»[۱۷]
۱۴مرداد ۱۳۶۸ مصطفی مازح جوان ۲۱ ساله‌ی لبنانی که قصد به مجازات رساندن سلمان رشدی را داشت، دقایقی زودتر از اینکه به طبقه‌ی سوم هتل محل استقرار سلمان رشدی نزدیک شود، به شهادت می‌رسد. عوامل محیطی و حرارت ناشی از پوشش و تحرک زیاد شهید، موجب عمل کردن زودتر از موعد چاشنی و انفجار زودهنگام مواد منفجره، قبل از رسیدن به رشدی مرتد می‌شود. پیکر این شهید هشت‌ماه بعد توسط دولت انگلستان تحویل خانواده‌اش می‌شود.
رهبر معظم انقلاب یکسال پس از رحلت امام رحمةاللهعلیه با اشاره‌ی مجدد به مسئله می‌گویند: «عکس‌العمل و ضربه‌ى متقابل امام، آن‌قدر قوى بود که به‌کلى ورق را دگرگون کرد. حکم اعدام سلمان رشدى که با اقبال و تصدیق و شوق وافر ملت‌هاى اسلامى در همه‌جا مواجه شد، کار را دگرگون کرد. حالا روحیه‌ى آنها بود که تضعیف مى‌شد. حالا طرفداران آنها باید در طول این مدت از خودشان دفاع مى‌کردند. لذا از آن روز تا حالا، سردمداران غرب و استکبار، در مقابله‌هایى که با جمهورى اسلامى کردند، از اولین کلماتشان این است که بیایید این قضیه‌ى سلمان رشدى را یک‌طور حلش کنید! هرجا یکى از این مهره‌هاى زنجیره‌ى استکبار جهانى، کسى را پیدا کرد که فهمید ممکن است حرف او را به گوش مسئولان جمهورى اسلامى برساند، اولین حرفى که زد -یا جزو اولین حرف‌ها- این بود که کارى بکنید این قضیه حل بشود!
فشار آوردند، هو و جنجال کردند، متهم نمودند، بالا رفتند، پایین آمدند، نوشتند، گفتند، محکوم کردند، نویسندگان و هنرمندانِ آلت دست را جمع کردند، طومار امضاکردند، تا شاید بتوانند در این حکم استوار الهى، اندکى خدشه وارد کنند؛ ولى نتوانستند، بعد از این هم نمى‌توانند؛ چون حکم اعدام سلمان رشدى، متکى به آیات الهى است و مثل آیات الهى، مستحکم و غیرقابل خدشه است.
مى‌گویند: راه‌حلش چیست؟ راه‌حلش خیلى ساده است. مجرمى است که جرمى مرتکب شده و باید مثل بقیه‌ى مجرمان عالم، حکم الهى درباره‌ى او جارى بشود. به دست همان مسلمانان انگلیس بدهند -نمى‌گوییم به دست ما بدهند- تا حکم الهى را درباره‌ى او جارى کنند. با چنین اقدامى، این قضیه حل خواهد شد و دیگر تمام مى‌شود. گرهى نیست که باز نشود. این، همان گره است. این، همان نحوه‌ى باز شدن این گره است. باید حکم الهى درباره‌ى این موجودى که بر حسب آیات الهى و احکام قطعى اسلامى، به مجازاتى محکوم شده، اجرا بشود.»[۱۸]
اما بحث توبه‌ی سلمان رشدی و امکان لغو حکمِ امام درباره‌ی او همچنان توسط رسانههای استعماری ادامه می‌یابد. دفتر مقام معظم رهبری در واکنش به این شایعات طی بیانیه‌ای در ۵ دی‌ماه ۶۹ بر «ثابت‌بودن حکمِ امام» تأکید میکند: «با توجه به اخبار مربوط به تبری جستن سلمان رشدی مرتد از اهانت‌هایی که به پیامبر عظیم‌الشأن اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله و دیگر مقدسات اسلامی، در کتاب موهن آیات شیطانی شده است، دفتر مقام معظم رهبری در پاسخ به سؤالاتی که از سوی مسلمانان در این زمینه به‌عمل آمده است، اعلام داشت که:
«رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند: حکم تاریخی و تغییرناپذیر حضرت امام رضوان‌الله‌تعالی‌علیه در مورد نویسنده کتاب کفرآمیز آیات شیطانی و تعهد مسلمانان در سراسر جهان به اجرای این حکم اسلامی، نخستین ثمرات خود را در صحنه رویارویی اسلام با کفر جهانی نشان می‌دهد و استکبار غرب که حمله به مقدسات یک میلیارد مسلمان جهان را مقدمه‌ای برای تحقیر مسلمین و از بین بردن انگیزه‌های خیزش اسلامی در جهان قرارداده بود، به‌صورت مفتضحانه و گام‌به‌گام مجبور به عقب‌نشینی شده و ان‌شاءالله با ادامه‌ی مقاومت مسلمانان جهان از این پس کسی جرئت اهانت به پیامبر معظم (ص) و مقدسات اسلامی را نخواهدیافت. حکم اسلام در مورد نویسنده کتاب آیات شیطانی همان‌گونه که حضرت امام رضوان‌الله‌تعالی فرمودند: «اگر توبه کند و زاهد زمان هم گردد» ثابت است و چنین تشبثاتی که با همیاری بعضی افراد به‌ظاهر مسلمان صورت می‌گیرد، تغییری در این حکم الهی نخواهد داد.»
پنج روز بعد رهبر معظم انقلاب در سخنرانی خود بر این مسئله تأکید می‌کنند: «دلهاى مردم، در قبضه‌ى قدرت اسلام و قرآن است. شما دیدید که ملت‌هاى مسلمان در همه جا -اروپا و آسیا و به‌خصوص در پاکستان- در مقابل اهانت آن بلندگوى شیطان، که آیات شیطانى را بر دل مجرمان نازل مى‌کرد، چه کردند؛ مخصوص جمهورى اسلامى هم نبود. این اسلام، اعتقاد و ایمان اسلامى مردم است. ملت‌ها این‌گونه‌اند. ممکن است بعضى از سران، دلهاى ناباور و کافرپیشه‌یى داشته باشند و فقط مصالح خودشان را بسنجند؛ اما ملت‌ها این‌طور نیستند.»[۱۹]
«دفاع صریح از اصول و مواضع جمهوری اسلامی در دنیا» از توصیه‌های رهبر معظم انقلاب به دستگاه دیپلماسی کشور است. ایشان در دیدار با مسئولان وزارت امور خارجه، سفرا و کارداران جمهوری اسلامی با اشاره به حکم امام درباره‌ی سلمان رشدی می‌گویند: «اصولى را که جمهورى اسلامى با آنها معروف شده، با سربلندى نگه دارید، نه با خجالت. با سربلندى! و این است که کوبنده است. ببینید! امام، سلمان رشدى را مهدورالدم کردند. در دنیا غوغا شد. یادتان هست؟ اروپایی‌ها یکسره سفیرهایشان را از تهران خواستند. بنده، همان وقت‌ها سفرى به یکى دو کشور اروپایى داشتم؛ به همین یوگسلاوى و رومانى و اینها. خبرنگارها ریختند سر ما که «آقا؛ این قضیه‌ى سلمان رشدى چیست؟» گفتیم: «بله؛ این قضیه‌ى بسیار مهمى است که امام فرمودند. این کار هم خواهد شد.» بنا کردند از اطراف خدشه کردن: «چطور شما چنین حکمى کردید؟! چطور شما دخالت مى‌کنید؟!» قرص و محکم ایستادم و گفتم: «امام تیرى شلیک کرده‌اند و این تیر همین‌طور مى‌رود. خوب هم هدف‌گیرى کرده‌اند و تا به هدف نخورد، نمى‌افتد.» الان هم همین را مى‌گویم. معتقدم این تیر، روزى به هدف خواهد خورد. شاید بعضى، آن روز خیال مى‌کردند که «حالا به این شدت و وضوح هم لازم نیست.» نه آقا! الحمدلله، چند صباحى بیشتر نگذشت که همان‌هایى که با اخم، سفیرها را برده بودند، یکى‌یکى به در خانه‌ى آقاى دکتر ولایتى آمدند و گفتند «آقا، ببخشید! اشتباه شده است.» آن وقت یکى‌یکى، سفیرها را برگرداندند. ایشان هم بحمدالله، با عزت، یکى‌یکى اینها را قبول کرد و آمدند سرجایشان. قضیه چنین است. اصول ما اینهاست.»[۲۰]
ایشان همچنین چند ماه بعد در دیدار با جمعی از بانوان به‌مناسبت ولادت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها با اشاره به ادعای طرفداری غرب از حقوق بشر و عملکرد متناقض در این زمینه، به دفاع آنها از سلمان رشدی به بهانه‌ی حقوق بشر اشاره کرده و می‌گویند: «یکى از حرف‌هایى که مى‌زنند، موضوع «حقوق بشر» است. آیا چیزى که غرب از آن دفاع مى‌کند حقیقتاً حقوق بشر است؟ آن‌جا که حقوق یک میلیارد و اندى مسلمان، با اهانت به مقدساتشان تضییع مى‌شود، سردمداران حقوق بشر ساکتند و بلکه تشویق هم مى‌کنند! مى‌بینید امروز همه‌ى دستگاه‌هاى استکبارى و نوکران و مزدوران قلم به دست و جیره‌خوارشان، در دفاع از انسان بى‌ارزشى که «آیات شیطانى» را در معرض دید مردم قرار داد، صف بسته‌اند؛ همان انسان مرتد ملحد، یعنى سلمان رشدى. این، دفاع از حقوق بشر است!؟»[۲۱]
پنج روز بعد رهبر معظم انقلاب در سخنان خود با اشاره به اینکه هر فضایی علیه جمهوری اسلامی درست می‌شود، بدترش را در زمان امام داشتیم و این باعث می‌شود خود را نبازیم می‌گویند: «در قضیه‌ى سلمان رشدى یادتان است چه جنجالى به راه انداختند؟ ناگهان چندین کشور اروپایى، یکى پس از دیگرى، نمایندگانشان را از تهران خواستند. یادتان هست؟ ما که نباید اینها از یادمان برود! آدم احساس مى‌کرد کأنه در دنیا تنها مانده است. بعد از چندى هم، با عذرخواهى آمدند که «خیلى ببخشید. معذرت مى‌خواهیم. اشتباه شده است!» یکى‌یکى برگشتند.»[۲۲]
ایشان چندماه بعد نیز مجدداً با اشاره به برنامه‌ی استکبار برای توهین به مقدسات مسلمانان و باطل شدن آن با فتوای امام رحمةاللهعلیه، آن را لازم‌الاجرا و غیرقابل تغییر دانستند: «مسلمانانى که امروز بتوانند این موجود موذى و مضر را که به‌عنوان یک عامل پست‌فطرت و لئیم، براى یک حرکت ضد اسلامى عظیم ظاهر شد از سر راه مسلمانان بردارند، باید بردارند و مجازات کنند. الان هم وظیفه‌ى همه است. وظیفه‌ى همه‌ى کسانى است که این کار از عهده‌ى آنها برآید و دستشان به این شخص برسد.
حالا آنها دنبال اینند که آیا فتواى امام عوض شده است؟ مگر فتوا قابل عوض شدن است؟ مگر کسى مى‌تواند نسبت به این قضیه با کسى معامله کند؟ دولت انگلیس بدش مى‌آید؟ خب؛ ما هم از خیلى از کارهاى دولت انگلیس بدمان مى‌آید! فلان دولت اروپایى ناراحت مى‌شود؟ ما هم از بسیارى از کارهاى آنها ناراحت مى‌شویم. مگر ما قول داده‌ایم که هر کارى را که دولت انگلیس از آن بدش مى‌آید انجام ندهیم؟! دولت انگلیس، بیش از همه چیز، از استقلال ایران بدش مى‌آید.»[۲۳]
سال ۱۳۷۲ دیدار سلمان رشدی با بیل کلینتون رئیس‌جمهور آمریکا در کاخ سفید خبرساز می‌شود. رهبر معظم انقلاب مدتی بعد در واکنش به این ملاقات در دیدار با میهمانان کنفرانس اسلامی می‌گویند: «برادرانِ عزیزِ مسلمان از سراسر عالم! امروز دشمنان علیه اسلام قیام کرده‌اند، نه علیه تسنّن یا تشیع یا فلان فرقه یا فلان جمعیت. دشمنان با اسلام بدند و با قرآن دشمنند. دیدید که رئیس‌جمهور آمریکا، به‌رغم مسلمین و از لجِ مسلمان‌ها، با سلمان رشدى کافرِ مرتدِ معاند ملاقات کرد! ملاقات دو کافر با همدیگر، امر مهمّى نیست؛ معناىِ سیاسىِ این کار مهم است. دستگاه حاکمه‌ى آمریکا، با این عمل مى‌خواهد چه بگوید؟ گمان مى‌کنم فهمیدنِ پیامِ این کار، چندان مشکل نباشد. این، مفهوم همان چیزى است که امروز در همه‌ى مناطق عالمِ اسلام مشاهده مى‌شود. این مفهوم، هم در جمع و تحشید همه‌ى قوا براى احیاى دولت صهیونیست غاصب و جا انداختن و تثبیت و رسمى کردن آن تجلّى مى‌کند و هم در سکوت نسبت به ظلمى که به بعضى از مسلمین در اقطار عالم، مثل کشمیر و تاجیکستان، وارد مى‌شود.»
پیامدهای حکم امام رحمةاللهعلیه همچنان ادامه دارد. هزینه‌های محافظت پلیس اسکاتلندیارد از رشدی در سال، بین یک تا ۱۰ میلیون پوند تخمین زده می‌شد؛ در حدی که یک‌بار شاهزاده چارلز (ولیعهد انگلستان) اعلام کرد: سلمان رشدی سرباری پرخرج برای مالیات‌دهندگان انگلیسی است. همچنین شرکت هواپیمایی «بریتیش ایرویز» حضور رشدی را در هواپیماهای خود تا سال ۱۹۹۸ ممنوع اعلام کرده بود و شرکت هواپیمایی «ایرکانادا» تا چند سال از سفر رشدی با پروازهای خود جلوگیری نمود. حکم امام آن‌قدر نافذ هست که تا ۲۰ سال بعد هیچ‌کس به خود اجازه‌ی توهین به مقدسات اسلامی و پیامبر اسلام نمی‌دهد.
درسی برای همیشه
تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر حکمِ امام رحمةاللهعلیه در سال‌های دهه‌ی ۷۰، ۸۰ و ۹۰ روندی پیوسته داشته و چندین‌بار تکرار می‌شود. ایشان در پیام حج خود در سال ۸۳، سخنرانی پس از انتشار کاریکاتورهای موهن از پیامبر اسلام در یک نشریه‌ی دانمارکی در بهار ۸۷ و پس از هتک حرمت قرآن مجید توسط یک کشیش آمریکایی در سال ۱۳۸۹ این اتفاقات را در ادامه‌ی پروژه‌ی دشمنان اسلام و ماجرای سلمان رشدی معرفی می‌کنند. رهبر معظم انقلاب پس از ماجرای هتک حرمت قرآن در پیامی ضمن محکوم کردن این اقدام می‌نویسند: «اگر از حلقه‌های قبلی این زنجیره‌ی پلید، یعنی سلمان رشدی و کاریکاتوریست دانمارکی و کشیش‌های آمریکایی آتش‌زننده‌ی قرآن حمایت نمی‌کردند و ده‌ها فیلم ضد اسلام را در بنگاههای وابسته به سرمایه‌داران صهیونیست سفارش نمی‌دادند، امروز کار به این گناه عظیم و غیرقابل بخشش نمی‌رسید.»
قرار بود که کتاب آیات شیطانی نقطه‌ی آغازی بر تحقیر نظام‌مند جهان اسلام باشد اما حکم قاطعانه‌ی امام خمینیرحمةالله‌علیه آن برنامه را از بین برد. زنجیره‌ی پلید توهین به اسلام از راه‌های مختلف دنبال می‌شود تا در جنگ اراده‌ها، اراده‌ی جهان اسلام را بشکند. تجربه‌ی برخورد با آیات شیطانی به ما ثابت کرد «پایبندی بر اصول اسلامی و کوتاه نیامدن از آنها در چالش‌های بین‌المللی» از مهمترین بایسته‌هایی است که باید برای موفقیت در دیپلماسی رعایت شود.
توضیح: منبع کلیه‌ی اتفاقات و نقل قول‌های بین‌المللی ذکر شده در گزارش، آرشیو روزنامه جمهوری اسلامی است.
۱. صحیفه‌ی نور؛ ج ۲۱؛ صفحه‌ی ۸۶
۲. کیهان، ۱۳۶۸/۱/۲۴
۳. بیانات در دانشگاه رازی کرمانشاه، ۱۳۶۸/۱/۱۶
۴. جمهوری‌اسلامی، ۱۳۶۷/۱۱/۲۷
۵. مصاحبه رادیویی، ۱۳۶۷/۱۱/۲۶
۶. روزنامه قدس، ۱۳۷۷/۷/۲۰
۷. بیانات در خطبه‌های نمازجمعه تهران، ۱۳۶۷/۱۱/۲۸
۸. صحیفه امام، ج۲۱، ص: ۲۶۸
۹. جمهوری اسلامی، ۱۳۶۷/۱۱/۲۹
۱۰. بیانات در مصاحبه مطبوعاتی، ۱۳۶۷/۱۲/۳
۱۱. صحیفه‌امام خمینی، ج۲۱، ص ۲۹۱
۱۲. بیانات در نمازجمعه تهران، ۱۳۶۷/۱۲/۱۲
۱۳. بیانات دردیدار با مردم ساوه، ۱۳۶۷/۱۲/۲۱
۱۴. پاسدار اسلام، ۱۳۶۸/۱/۸
۱۵. دیدار با سفرای جمهوری اسلامی در کشورهای بازار مشترک اروپا، ۱۳۶۷/۱/۱۹
۱۶. بیانات در مصاحبه مطبوعاتی پکن، ۱۳۶۷/۲/۲۱
۱۷. پیام به حجاج، ۱۳۶۸/۴/۱۴
۱۸. بیانات در دیدار با علما، روحانیون، مئولان و اقشار مردم استان خراسان به مناسبت ولادت امام‌رضا(ع)، ۱۳۶۹/۳/۱۵
۱۹. دیدار با جمعی از فرماندهان و پاسداران کمیته انقلاب اسلامی، ۱۳۶۹/۱۰/۱۰
۲۰. دیدار با مسئولان وزارت‌امورخارجه، سفرا و کارداران جمهوری اسلامی، ۱۳۷۱/۵/۱۹
۲۱. دیدار با جمعی از بانوان به مناسبت ولادت حضرات زهرا(س)، ۱۳۷۱/۹/۲۵
۲۲. دیدار با استانداران سراسر کشور و وزیرکشور، ۱۳۷۱/۹/۳۰
۲۳. بیانات در دیدار ائمه‌ى جماعات و روحانیون و مبلغین، در آستانه‌ى ماه مبارک رمضان، ۱۳۷۱/۱۱/۲۵
فشار آوردند، هو و جنجال کردند، متهم نمودند، بالا رفتند، پایین آمدند، نوشتند، گفتند، محکوم کردند، نویسندگان و هنرمندانِ آلت دست را جمع کردند، طومار امضاکردند، تا شاید بتوانند در این حکم استوار الهى، اندکى خدشه وارد کنند؛ ولى نتوانستند، بعد از این هم نمى‌توانند؛ چون حکم اعدام سلمان رشدى، متکى به آیات الهى است و مثل آیات الهى، مستحکم و غیرقابل خدشه است.
مى‌گویند: راه‌حلش چیست؟ راه‌حلش خیلى ساده است. مجرمى است که جرمى مرتکب شده و باید مثل بقیه‌ى مجرمان عالم، حکم الهى درباره‌ى او جارى بشود. به دست همان مسلمانان انگلیس بدهند -نمى‌گوییم به دست ما بدهند- تا حکم الهى را درباره‌ى او جارى کنند. با چنین اقدامى، این قضیه حل خواهد شد و دیگر تمام مى‌شود. گرهى نیست که باز نشود. این، همان گره است. این، همان نحوه‌ى باز شدن این گره است. باید حکم الهى درباره‌ى این موجودى که بر حسب آیات الهى و احکام قطعى اسلامى، به مجازاتى محکوم شده، اجرا بشود.»[۱۸]
اما بحث توبه‌ی سلمان رشدی و امکان لغو حکمِ امام درباره‌ی او همچنان توسط رسانههای استعماری ادامه می‌یابد. دفتر مقام معظم رهبری در واکنش به این شایعات طی بیانیه‌ای در ۵ دی‌ماه ۶۹ بر «ثابت‌بودن حکمِ امام» تأکید میکند: «با توجه به اخبار مربوط به تبری جستن سلمان رشدی مرتد از اهانت‌هایی که به پیامبر عظیم‌الشأن اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله و دیگر مقدسات اسلامی، در کتاب موهن آیات شیطانی شده است، دفتر مقام معظم رهبری در پاسخ به سؤالاتی که از سوی مسلمانان در این زمینه به‌عمل آمده است، اعلام داشت که:
«رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند: حکم تاریخی و تغییرناپذیر حضرت امام رضوان‌الله‌تعالی‌علیه در مورد نویسنده کتاب کفرآمیز آیات شیطانی و تعهد مسلمانان در سراسر جهان به اجرای این حکم اسلامی، نخستین ثمرات خود را در صحنه رویارویی اسلام با کفر جهانی نشان می‌دهد و استکبار غرب که حمله به مقدسات یک میلیارد مسلمان جهان را مقدمه‌ای برای تحقیر مسلمین و از بین بردن انگیزه‌های خیزش اسلامی در جهان قرارداده بود، به‌صورت مفتضحانه و گام‌به‌گام مجبور به عقب‌نشینی شده و ان‌شاءالله با ادامه‌ی مقاومت مسلمانان جهان از این پس کسی جرئت اهانت به پیامبر معظم (ص) و مقدسات اسلامی را نخواهدیافت. حکم اسلام در مورد نویسنده کتاب آیات شیطانی همان‌گونه که حضرت امام رضوان‌الله‌تعالی فرمودند: «اگر توبه کند و زاهد زمان هم گردد» ثابت است و چنین تشبثاتی که با همیاری بعضی افراد به‌ظاهر مسلمان صورت می‌گیرد، تغییری در این حکم الهی نخواهد داد.»
پنج روز بعد رهبر معظم انقلاب در سخنرانی خود بر این مسئله تأکید می‌کنند: «دلهاى مردم، در قبضه‌ى قدرت اسلام و قرآن است. شما دیدید که ملت‌هاى مسلمان در همه جا -اروپا و آسیا و به‌خصوص در پاکستان- در مقابل اهانت آن بلندگوى شیطان، که آیات شیطانى را بر دل مجرمان نازل مى‌کرد، چه کردند؛ مخصوص جمهورى اسلامى هم نبود. این اسلام، اعتقاد و ایمان اسلامى مردم است. ملت‌ها این‌گونه‌اند. ممکن است بعضى از سران، دلهاى ناباور و کافرپیشه‌یى داشته باشند و فقط مصالح خودشان را بسنجند؛ اما ملت‌ها این‌طور نیستند.»[۱۹]
«دفاع صریح از اصول و مواضع جمهوری اسلامی در دنیا» از توصیه‌های رهبر معظم انقلاب به دستگاه دیپلماسی کشور است. ایشان در دیدار با مسئولان وزارت امور خارجه، سفرا و کارداران جمهوری اسلامی با اشاره به حکم امام درباره‌ی سلمان رشدی می‌گویند: «اصولى را که جمهورى اسلامى با آنها معروف شده، با سربلندى نگه دارید، نه با خجالت. با سربلندى! و این است که کوبنده است. ببینید! امام، سلمان رشدى را مهدورالدم کردند. در دنیا غوغا شد. یادتان هست؟ اروپایی‌ها یکسره سفیرهایشان را از تهران خواستند. بنده، همان وقت‌ها سفرى به یکى دو کشور اروپایى داشتم؛ به همین یوگسلاوى و رومانى و اینها. خبرنگارها ریختند سر ما که «آقا؛ این قضیه‌ى سلمان رشدى چیست؟» گفتیم: «بله؛ این قضیه‌ى بسیار مهمى است که امام فرمودند. این کار هم خواهد شد.» بنا کردند از اطراف خدشه کردن: «چطور شما چنین حکمى کردید؟! چطور شما دخالت مى‌کنید؟!» قرص و محکم ایستادم و گفتم: «امام تیرى شلیک کرده‌اند و این تیر همین‌طور مى‌رود. خوب هم هدف‌گیرى کرده‌اند و تا به هدف نخورد، نمى‌افتد.» الان هم همین را مى‌گویم. معتقدم این تیر، روزى به هدف خواهد خورد. شاید بعضى، آن روز خیال مى‌کردند که «حالا به این شدت و وضوح هم لازم نیست.» نه آقا! الحمدلله، چند صباحى بیشتر نگذشت که همان‌هایى که با اخم، سفیرها را برده بودند، یکى‌یکى به در خانه‌ى آقاى دکتر ولایتى آمدند و گفتند «آقا، ببخشید! اشتباه شده است.» آن وقت یکى‌یکى، سفیرها را برگرداندند. ایشان هم بحمدالله، با عزت، یکى‌یکى اینها را قبول کرد و آمدند سرجایشان. قضیه چنین است. اصول ما اینهاست.»[۲۰]
ایشان همچنین چند ماه بعد در دیدار با جمعی از بانوان به‌مناسبت ولادت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها با اشاره به ادعای طرفداری غرب از حقوق بشر و عملکرد متناقض در این زمینه، به دفاع آنها از سلمان رشدی به بهانه‌ی حقوق بشر اشاره کرده و می‌گویند: «یکى از حرف‌هایى که مى‌زنند، موضوع «حقوق بشر» است. آیا چیزى که غرب از آن دفاع مى‌کند حقیقتاً حقوق بشر است؟ آن‌جا که حقوق یک میلیارد و اندى مسلمان، با اهانت به مقدساتشان تضییع مى‌شود، سردمداران حقوق بشر ساکتند و بلکه تشویق هم مى‌کنند! مى‌بینید امروز همه‌ى دستگاه‌هاى استکبارى و نوکران و مزدوران قلم به دست و جیره‌خوارشان، در دفاع از انسان بى‌ارزشى که «آیات شیطانى» را در معرض دید مردم قرار داد، صف بسته‌اند؛ همان انسان مرتد ملحد، یعنى سلمان رشدى. این، دفاع از حقوق بشر است!؟»[۲۱]
پنج روز بعد رهبر معظم انقلاب در سخنان خود با اشاره به اینکه هر فضایی علیه جمهوری اسلامی درست می‌شود، بدترش را در زمان امام داشتیم و این باعث می‌شود خود را نبازیم می‌گویند: «در قضیه‌ى سلمان رشدى یادتان است چه جنجالى به راه انداختند؟ ناگهان چندین کشور اروپایى، یکى پس از دیگرى، نمایندگانشان را از تهران خواستند. یادتان هست؟ ما که نباید اینها از یادمان برود! آدم احساس مى‌کرد کأنه در دنیا تنها مانده است. بعد از چندى هم، با عذرخواهى آمدند که «خیلى ببخشید. معذرت مى‌خواهیم. اشتباه شده است!» یکى‌یکى برگشتند.»[۲۲]
ایشان چندماه بعد نیز مجدداً با اشاره به برنامه‌ی استکبار برای توهین به مقدسات مسلمانان و باطل شدن آن با فتوای امام رحمةاللهعلیه، آن را لازم‌الاجرا و غیرقابل تغییر دانستند: «مسلمانانى که امروز بتوانند این موجود موذى و مضر را که به‌عنوان یک عامل پست‌فطرت و لئیم، براى یک حرکت ضد اسلامى عظیم ظاهر شد از سر راه مسلمانان بردارند، باید بردارند و مجازات کنند. الان هم وظیفه‌ى همه است. وظیفه‌ى همه‌ى کسانى است که این کار از عهده‌ى آنها برآید و دستشان به این شخص برسد.
حالا آنها دنبال اینند که آیا فتواى امام عوض شده است؟ مگر فتوا قابل عوض شدن است؟ مگر کسى مى‌تواند نسبت به این قضیه با کسى معامله کند؟ دولت انگلیس بدش مى‌آید؟ خب؛ ما هم از خیلى از کارهاى دولت انگلیس بدمان مى‌آید! فلان دولت اروپایى ناراحت مى‌شود؟ ما هم از بسیارى از کارهاى آنها ناراحت مى‌شویم. مگر ما قول داده‌ایم که هر کارى را که دولت انگلیس از آن بدش مى‌آید انجام ندهیم؟! دولت انگلیس، بیش از همه چیز، از استقلال ایران بدش مى‌آید.»[۲۳]
سال ۱۳۷۲ دیدار سلمان رشدی با بیل کلینتون رئیس‌جمهور آمریکا در کاخ سفید خبرساز می‌شود. رهبر معظم انقلاب مدتی بعد در واکنش به این ملاقات در دیدار با میهمانان کنفرانس اسلامی می‌گویند: «برادرانِ عزیزِ مسلمان از سراسر عالم! امروز دشمنان علیه اسلام قیام کرده‌اند، نه علیه تسنّن یا تشیع یا فلان فرقه یا فلان جمعیت. دشمنان با اسلام بدند و با قرآن دشمنند. دیدید که رئیس‌جمهور آمریکا، به‌رغم مسلمین و از لجِ مسلمان‌ها، با سلمان رشدى کافرِ مرتدِ معاند ملاقات کرد! ملاقات دو کافر با همدیگر، امر مهمّى نیست؛ معناىِ سیاسىِ این کار مهم است. دستگاه حاکمه‌ى آمریکا، با این عمل مى‌خواهد چه بگوید؟ گمان مى‌کنم فهمیدنِ پیامِ این کار، چندان مشکل نباشد. این، مفهوم همان چیزى است که امروز در همه‌ى مناطق عالمِ اسلام مشاهده مى‌شود. این مفهوم، هم در جمع و تحشید همه‌ى قوا براى احیاى دولت صهیونیست غاصب و جا انداختن و تثبیت و رسمى کردن آن تجلّى مى‌کند و هم در سکوت نسبت به ظلمى که به بعضى از مسلمین در اقطار عالم، مثل کشمیر و تاجیکستان، وارد مى‌شود.»
پیامدهای حکم امام رحمةاللهعلیه همچنان ادامه دارد. هزینه‌های محافظت پلیس اسکاتلندیارد از رشدی در سال، بین یک تا ۱۰ میلیون پوند تخمین زده می‌شد؛ در حدی که یک‌بار شاهزاده چارلز (ولیعهد انگلستان) اعلام کرد: سلمان رشدی سرباری پرخرج برای مالیات‌دهندگان انگلیسی است. همچنین شرکت هواپیمایی «بریتیش ایرویز» حضور رشدی را در هواپیماهای خود تا سال ۱۹۹۸ ممنوع اعلام کرده بود و شرکت هواپیمایی «ایرکانادا» تا چند سال از سفر رشدی با پروازهای خود جلوگیری نمود. حکم امام آن‌قدر نافذ هست که تا ۲۰ سال بعد هیچ‌کس به خود اجازه‌ی توهین به مقدسات اسلامی و پیامبر اسلام نمی‌دهد.
درسی برای همیشهتأکیدات رهبر معظم انقلاب بر حکمِ امام رحمةاللهعلیه در سال‌های دهه‌ی ۷۰، ۸۰ و ۹۰ روندی پیوسته داشته و چندین‌بار تکرار می‌شود. ایشان در پیام حج خود در سال ۸۳، سخنرانی پس از انتشار کاریکاتورهای موهن از پیامبر اسلام در یک نشریه‌ی دانمارکی در بهار ۸۷ و پس از هتک حرمت قرآن مجید توسط یک کشیش آمریکایی در سال ۱۳۸۹ این اتفاقات را در ادامه‌ی پروژه‌ی دشمنان اسلام و ماجرای سلمان رشدی معرفی می‌کنند. رهبر معظم انقلاب پس از ماجرای هتک حرمت قرآن در پیامی ضمن محکوم کردن این اقدام می‌نویسند: «اگر از حلقه‌های قبلی این زنجیره‌ی پلید، یعنی سلمان رشدی و کاریکاتوریست دانمارکی و کشیش‌های آمریکایی آتش‌زننده‌ی قرآن حمایت نمی‌کردند و ده‌ها فیلم ضد اسلام را در بنگاههای وابسته به سرمایه‌داران صهیونیست سفارش نمی‌دادند، امروز کار به این گناه عظیم و غیرقابل بخشش نمی‌رسید.»
قرار بود که کتاب آیات شیطانی نقطه‌ی آغازی بر تحقیر نظام‌مند جهان اسلام باشد اما حکم قاطعانه‌ی امام خمینیرحمةالله‌علیه آن برنامه را از بین برد. زنجیره‌ی پلید توهین به اسلام از راه‌های مختلف دنبال می‌شود تا در جنگ اراده‌ها، اراده‌ی جهان اسلام را بشکند. تجربه‌ی برخورد با آیات شیطانی به ما ثابت کرد «پایبندی بر اصول اسلامی و کوتاه نیامدن از آنها در چالش‌های بین‌المللی» از مهمترین بایسته‌هایی است که باید برای موفقیت در دیپلماسی رعایت شود.
توضیح: منبع کلیه‌ی اتفاقات و نقل قول‌های بین‌المللی ذکر شده در گزارش، آرشیو روزنامه جمهوری اسلامی است.
۱. صحیفه‌ی نور؛ ج ۲۱؛ صفحه‌ی ۸۶
۲. کیهان، ۱۳۶۸/۱/۲۴
۳. بیانات در دانشگاه رازی کرمانشاه، ۱۳۶۸/۱/۱۶
۴. جمهوری‌اسلامی، ۱۳۶۷/۱۱/۲۷
۵. مصاحبه رادیویی، ۱۳۶۷/۱۱/۲۶
۶. روزنامه قدس، ۱۳۷۷/۷/۲۰
۷. بیانات در خطبه‌های نمازجمعه تهران، ۱۳۶۷/۱۱/۲۸
۸. صحیفه امام، ج۲۱، ص: ۲۶۸
۹. جمهوری اسلامی، ۱۳۶۷/۱۱/۲۹
۱۰. بیانات در مصاحبه مطبوعاتی، ۱۳۶۷/۱۲/۳
۱۱. صحیفه‌امام خمینی، ج۲۱، ص ۲۹۱
۱۲. بیانات در نمازجمعه تهران، ۱۳۶۷/۱۲/۱۲
۱۳. بیانات دردیدار با مردم ساوه، ۱۳۶۷/۱۲/۲۱
۱۴. پاسدار اسلام، ۱۳۶۸/۱/۸
۱۵. دیدار با سفرای جمهوری اسلامی در کشورهای بازار مشترک اروپا، ۱۳۶۷/۱/۱۹
۱۶. بیانات در مصاحبه مطبوعاتی پکن، ۱۳۶۷/۲/۲۱
۱۷. پیام به حجاج، ۱۳۶۸/۴/۱۴
۱۸. بیانات در دیدار با علما، روحانیون، مئولان و اقشار مردم استان خراسان به مناسبت ولادت امام‌رضا(ع)، ۱۳۶۹/۳/۱۵
۱۹. دیدار با جمعی از فرماندهان و پاسداران کمیته انقلاب اسلامی، ۱۳۶۹/۱۰/۱۰
۲۰. دیدار با مسئولان وزارت‌امورخارجه، سفرا و کارداران جمهوری اسلامی، ۱۳۷۱/۵/۱۹
۲۱. دیدار با جمعی از بانوان به مناسبت ولادت حضرات زهرا(س)، ۱۳۷۱/۹/۲۵
۲۲. دیدار با استانداران سراسر کشور و وزیرکشور، ۱۳۷۱/۹/۳۰
۲۳. بیانات در دیدار ائمه‌ى جماعات و روحانیون و مبلغین، در آستانه‌ى ماه مبارک رمضان، ۱۳۷۱/۱۱/۲۵
