سراج معلم

در کنار این تخریب همه جانبه و القای دروغ های خود ساخته به بدنه جامعه، در دروغی بزرگتر افتتاح پروژه های برجسته علمی کشور را نیز نتیجه مدیریت دولت اعتدال دانسته و تمامی این دستاوردها را به پای مدیریت دولت یازدهم تبلیغ می کنند.

و این سوال در یک مقیاس کوچکتر از تمامی دستاوردها ذهن ها را به خود درگیر می کند و آن اینکه سهم دولت یازدهم از افتتاح پروژه فضاپیمای سرنشین دار و پرتاب ماهواره فجر به فضا چه مقدار بوده است؟

برای پاسخگویی به این سوالات ابتدا می بایست به بازخوانی عملکرد دولت یازدهم در حوزه دفاعی و فضایی بپردازیم.

دولت یازدهم بودجه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح را که در سال ۹۲ به میزان ۱۳۶.۹۲۵ هزار میلیارد ریال بوده است به یک ششم آن یعنی ۲۰.۹۲۹ هزار میلیارد ریال در سال ۹۳ کاهش داده است.

همچنین حذف ماده ۱۹۷ قانون پنجم توسعه در لایحه بودجه سال های ۹۳ و ۹۴ از دیگر نقاط بحث برانگیز بودجه ای دولت یازدهم در حوزه دفاعیست. ماده ۱۹۷ برنامه پنجم مربوط به تقویت بنیه دفاعی کشور است که دولت را مکلف می کند در لایحه بودجه سنواتی، نسبت به افزایش ۲درصد سالانه سهم اعتبارات دفاعی در طول برنامه اقدام و پیش بینی لازم را به عمل آورد.

کاهش چشمگیر بودجه دفاعی کشور موجب تعطیلی تمامی پروژه های حیاتی کشو در حوزه دفاع و فضا در وزارت دفاع گردید بگونه ای که وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح از عهده تامین حقوق پرسنل خود و همچنین تعمیر و نگهداری کارخانجات خود بازمانده و اقدام به کاهش نیروهای پیمانی و عدم استخدام جدید در دولت یازدهم نموده است. این امر موجب گردید پروژه ی موشک ماهواره بری که توان حمل ماهواره تا مدار (Geostationary Orbit) G.E.O را داشت کاملا متوقف گردد.

تمامی ماهواره هایی که تاکنون به فضا پرتاب گردیده اند در مدار (Low Earth Orbit) L.E.O  قرار گرفته اند. ماهواره های موجود در این مدار با سرعت بیشتری حرکت می کنند و سطح زمین در حدود یک و نیم ساعت طی می کنند. فاصله این مدار تا زمین بین ۲۰۰ تا ۱۴۰۰ کیلومتر می باشد.

این در حالیست که ماهواره های موجود روی مدار G.E.O در فاصله ۳۵۷۸۶ کیلومتر از سطح زمین قرار دارند و سرعت حرکت آنها به گونه ای است که همانند حرکت وضعی زمین در مدت ۲۴ ساعت به دور زمین می چرخند و هیچ گونه تغییری در محل استقرار خود ندارند. در نتیجه ایستگاه های زمینی بطور ثابت و مداوم با ماهواره در ارتباط هستند. هر یک از ماهواره های موجود روی این مدار تقریباً یک سوم کره زمین را پوشش می دهند.

امروزه اکثر ماهواره های ارتباطی بر روی مدار GEO قرار دارند زیرا:

• ماهواره های روی این مدار توانایی پوشش یک سوم سطح زمین را دارند.
• ایستگاه های زمینی می توانند با استفاده از تجهیزات ثابت به راحتی و بدون نیاز به آنتن های متحرک پیچیده و گران قیمت با ماهواره در تماس باشند.

حرکت بین مداری از مدار L.E.O به G.E.O از وظایف سنگین موشک ماهواره بری بوده ( که تکنولوژی آن صرفا در دست چند کشور بوده و دستیابی به تکنولوژی آن توسط دانشمندان جوان کشور در صنایع هوافضای وزارت دفاع جزء سه دستاورد علمی بزرگ تاریخ کشور محسوب می گردد) که شروع ساخت آن در دولت دهم رقم خورده و در دولت یازدهم متوقف گردیده است.

از دیگر عملکرد دولت یازدهم اقدام سیاسی تکه‌تکه کردن سازمان فضایی کشور که در دولت گذشته یکپارچه شده بوده است می باشد.

براساس اعلام موسسات معتبر بین‌المللی، ایران طی ۵ سال گذشته یکی از قدرت‌های نوظهور فضایی با بالاترین نرخ فعالیت‌ها بود و این اقدام دولت که به معنای کنسل کردن برنامه فضایی کشور توسط دولت یازدهم می باشد در حالی صورت می گیرد که بنا به اعلام دکتر حمید فاضلی قائم مقام سازمان فضایی در مهر ماه سال جاری کشورهای حاشیه خلیج فارس بیش از شش میلیارد دلار در زمینه ماهواره های مخابراتی در سال های اخیر سرمایه گذاری داشته اند که نتیجه پیروی کردن از حماسه فضایی رخ داده در دولت نهم و دهم بوده است و بنا بر اعلام دکتر فاضلی بسیاری از مقامات فضایی دنیا از جمله کشورهای ترکیه و مالزی در تهران وجود سازمان یکپارچه فضایی در کشور را از محسنات برنامه فضایی ایران اعلام کرده بودند.

این اقدام سیاسی دولت یازدهم با واکنش بسیاری از رسانه های خارجی مواجه شد بگونه ای که روزنامه بوستون گلوب در مقاله‌ای با عنوان «ایران برنامه فضایی‌اش را کنسل کرد» ضمن زیر سوال بردن اصل موفقیت‌های سازمان فضایی کشورمان، به تمجید از تصمیم روحانی در تکه‌تکه کردن سازمان فضایی کشور پرداخت.

بوستون گلوب نوشت: « تهران پس از ۶ سال صرف هزینه های هنگفت و تبلیغات گسترده، در تاریخ ۹ ژانویه ۲۰۱۵ برنامه فضایی خود را تعطیل کرد.» این روزنامه امریکایی در آمده آورده است: «بر اساس تصمیم جدید، مقامات ایران نیروی انسانی و دارایی های سازمان فضایی را بین ۴ وزارت خانه از جمله وزارت ارتباطات و وزارت دفاع پراکنده می کنند.سازمان فضایی ایران با شکل کنونی، در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۰ عملا تشکیل شد یعنی زمانی که رئیس جمهور وقت مجموعه ملی فضایی و چندین موسسه تحقیقاتی کوچک را تحت نظارت مستقیم دفتر ریاست جمهوری قرار داد و عمده توجه را نیز روی راکت ها و پرتابگرهای فضایی متمرکز کرد.برنامه جدید فضایی ایران از سرمایه گذاری های گسترده دولتی بهره مند شد و دست کم ۳ موسسه اصلی از این برنامه حمایت می کردند. مرکز فضایی"امام خمینی (ره)" در سمنان مسئول ساخت و پرتاب راکت های حامل ماهواره بود و پژوهشگاه فضایی ایران نیز توسعه زیرسیستم ها را نظارت می کرد. مجموعه رصدخانه امام صادق(ع)  در اراک نیز وظیفه ردیابی ماهواره های ایرانی و خارجی را بر عهده داشت. چندین گروه تحقیقاتی کوچک در دانشگاه ها نیز با این ۳ تاسیسات اصلی همکاری داشتند. »

در پایان این یادداشت بوستن گلوب نوشته است:

«ممکن است ایران بتواند تعدادی از موشک های باقی مانده حامل ماهواره را به فضا پرتاب کند، اما وقتی سازمان فضایی با هویت مستقل و بودجه مستمر و ثابتی وجود نداشته باشد، برنامه های بلندپروازانه و درازمدت تهران در حوزه مداری را باید با تصمیم ۹ ژانویه، پایان یافته تلقی کرد.»

ماهواره “فجر” در زمان دولت دهم ساخته شده و از مدت ها قبل آماده پرتاب بود اما برخی تردیدها مانع از پرواز آن شده بود. و پرتاب آن صرفا از بابت سرپوش گذاشتن به انتقادات فزاینده ای که دولت یازدهم بابت اقدام سیاسی خود در تکه تکه کردن سازمان فضایی از سوی کارشناسان ذیربط مواجهه شده بود صورت گرفته است. کارشناسانی که مقامات دولتی نمی توانند آنها را صرفا به وابستگی به دولت قبل متهم کنند چرا که قائم مقام سازمان فضایی دولت یازدهم در مهر ماه امسال تقریبا ۳ ماه قبل از اقدام سیاسی دولت از آن انتقاد کرده و یکی از علل پسرفت فضایی کشور را در تردید برای تکه تکه کردن این سازمان اعلام نمود.

دکتر فاضلی عدم همرأیی و همفکری درمیان مسؤولان کشور درباره طرح‌های فضایی کشور را به صورت تلویحی مورد انتقاد قرار داده بود و تاکید کرد برخی مسؤولان در این زمینه دچار تردید هستند.  وی گفته بود: « مهم‌ترین دلیل پسرفت ایران در حوزه فضایی سوء‌مدیریت برخی مسؤولان است و ارتباط دادن این موضوع به مساله تحریم هیچ مفهومی ندارد... در حالی که بسیاری از کشورها راهی را که ایران طی ۳ سال گذشته توسعه داده و نتایج آن را اخذ کرده پیش رو قرار داده‌اند اما ما در بین مسؤولان همچنان دچار تردید برای یکپارچگی سازمان فضایی هستیم.»

آنچه به نظر می رسد این است که دولت یازدهم نه تنها هیچ نقشی در ادامه دادن پیشرفت های فضایی شکل گرفته از دولت قبل نداشته است، بلکه در اقداماتی سیاسی موانع جدی بر سر راه این صنعت Hi-Tech قرار داده بگونه ای که با ادامه روند فعلی، نه تنها دستاوردهای موجود حفظ خواهد شد بلکه با این اقدامات و خروج نخبگان فضایی از کشور که سرمایه های انسانی شکل دهنده این دستاوردها بوده اند، این صنعت رو به افول و نابودی در کشور خواهد رفت.