سراج معلم

یکی از سنت های خداوند که در آیاتی از قرآن کریم به آن اشاره شده این است که کینه مریض دلان سیاسی نسبت به ولیّ مسلمین و مؤمنان به او را روزی آشکار خواهد کرد. کینه ای که همواره سعی در کتمان آن داشتند:

✳️«أَمْ حَسِبَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَنْ لَنْ یُخْرِجَ اللَّهُ أَضْغانَهُمْ * وَ لَوْ نَشاءُ لَأَرَیْناکَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُمْ بِسِیماهُمْ وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِی لَحْنِ الْقَوْلِ؛ آیا کسانى که در دلهایشان بیمارى است گمان کردند خدا کینه‏هایشان را ظاهر نمى‏کند؟! * و اگر ما بخواهیم آنها را به تو نشان مى‏دهیم تا آنها را با قیافه‏هایشان بشناسى، هر چند مى‏توانى از طرز سخنانشان آنها را بشناسى.» (محمد:30- 29)
بدون هیچگونه توضیح اضافه تری، مخاطبان عزیز را تنها به تأمل در بخش هایی از تفسیر این آیات شریفه (برگرفته از تفسیر نمونه) دعوت می کنم:

🔸«در این آیات باز هم به بحثى دیگر از صفات و نشانه‏هاى منافقین اشاره مى‏کند و مخصوصا بر این معنى تاکید دارد که اینها تصور نکنند براى همیشه مى‏توانند چهره درونى خود را از پیامبر صلوات الله علیه و آله و مؤمنان مکتوم دارند، و خود را از رسوایى بزرگ برهانند.
نخست مى‏گوید: «آیا کسانى که در دلهایشان بیمارى است گمان کردند خدا کینه‏هاى شدیدشان را ظاهر نمى‏سازد؟! (أَمْ حَسِبَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَنْ لَنْ یُخْرِجَ اللَّهُ أَضْغانَهُمْ‏).»
«اضغان» جمع «ضغن» (بر وزن حرص، و همچنین بر وزن عقد) به معنى «کینه شدید» است.
آرى آنها در درون دل کینه شدیدى نسبت به پیامبر صلوات الله علیه و آله و مؤمنان داشته و همیشه منتظر فرصتى بودند که ضربه‏اى بر آنها وارد کنند، قرآن به آنان هشدار مى‏دهد، تصور نکنند همیشه مى‏توانند چهره واقعى خود را مکتوم دارند.
لذا در آیه بعد مى‏افزاید: «اگر بخواهیم آنها را به تو نشان مى‏دهیم، تا آنها را با قیافه‏هایشان بشناسى! (وَ لَوْ نَشاءُ لَأَرَیْناکَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُمْ بِسِیماهُمْ‏).»
در چهره‏هاى آنها علامتى مى‏گذاریم که با مشاهده آن علامت از نفاقشان آگاه شوى، و به «رأى العین» آنها را ببینى. سپس مى‏افزاید: «هر چند الان هم مى‏توانى از طرز سخنانشان آنها را بشناسى (وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِی لَحْنِ الْقَوْلِ‏).»
«راغب» در «مفردات» مى‏گوید: «لحن» عبارت از این است که سخن را از قواعد و سنن خود منحرف سازند، یا اعراب خلافى به آن دهند، و یا از صورت صراحت به کنایه و اشاره بکشانند، و منظور در آیه مورد بحث همان معنى سوم است یعنى این منافقان بیماردل را از کنایه‏ها و نیشها و تعبیرات موذیانه و منافقانه‏شان مى‏توان شناخت ... لذا در حدیث معروفى از «ابو سعید خدرى» نقل شده است که مى‏گوید:
«لحن القول بغضهم على بن ابى طالب، و کنا نعرف المنافقین على عهد رسول اللَّه ببغضهم على بن ابى طالب؛ منظور از «لحن القول» بغض على بن ابى طالبعلیه السلام است، و ما منافقان را در عصر پیامبر صلوات الله علیه و آله از طریق عداوت با علىعلیه السلام مى‏شناختیم.»
آرى این یکى از نشانه‏هاى بارز منافقان بود که نسبت به اولین مؤمن از میان مردان و نخستین پیشگام جانباز اسلام عداوت مى‏ورزیدند.
اصولا ممکن نیست انسان چیزى را در دل داشته باشد و بتواند براى مدت طولانى آن را چنان مکتوم دارد که حتى در کنایات و اشارات و لحن کلام او ظاهر نشود، لذا در حدیثى از امیر مؤمنان علىعلیه السلام مى‏خوانیم:

✳️«ما اضمر احد شیئا الا ظهر فى فلتات‏ لسانه و صفحات وجهه؛ هیچکس چیزى را در دل پنهان نمى‏کند مگر اینکه در سخنانى که از دهان او ناآگاه مى‏پرد و صفحه صورتش آشکار مى‏شود.» (نهج البلاغه؛ خطبه26)

در آیات دیگر قرآن سخنان موذیانه منافقان که مصداق این «لحن القول» است یا حرکات مشکوک آنها، نقل شده است؛ و شاید به همین دلیل بعضى از مفسران گفته‏اند که بعد از نزول آیه مورد بحث دیگر پیامبر صلوات الله علیه و آله به خوبى منافقان را از نشانه‏هاى آنها مى‏شناخت ...

👈👈👈امروز هم شناختن منافقان از لحن قول و موضعگیریهاى خلافشان در مسائل مهم اجتماعى، و مخصوصا در بحرانها یا جنگها کار مشکلى نیست و با کمى دقت از گفتار و رفتارشان شناسایى مى‏شوند. و چه خوب است مسلمانان بیدار باشند و از این آیه الهام گیرند و این گروه خطرناک و کینه‏توز را بشناسند و افشا کنند.» (تفسیر نمونه، ج‏21، ص 477)