سراج معلم

هزاران سال است که گیاه ماش مورد استفاده قرار گرفته و اصلیت این گیاه مربوط به کشور هندوستان بوده و در سراسر نواحی آسیایی کشت می‌شده است و چینی‌های باستان از این گیاه برای رفع گرما و سم‌زدایی بدن استفاده می‌کردند.

امروزه نیز به خاطر ارزش غذایی بالای این گیاه، در موارد آشپزی و نیز سلامتی، استفاده‌های فراوانی می‌شود.

خواص ماش یکی‌دوتا نیست

ماش، یکی از موادغذایی است که در گروه حبوبات جای می‌گیرد. همان‌طور که می‌دانید، در برنامه غذایی روزانه، حبوبات مهم‌ترین منبع تامین پروتئین گیاهی هستند و ماش نیز ارزش تغذیه‌ای بسیار بالایی دارد و در اکثر جوامع منبع عمده تامین پروتئین به ویژه برای گیاه‌خواران است.

ماش ویژگی‌های متفاوتی دارد و یکی از مواد غذایی‌ای است که تقریبا از نظر مواد مغذی متعادل به شمار می‌رود. ولی وجود برخی از مواد مغذی در آن، ویژگی خاصی را به این ماده غذایی می‌دهد. از جمله اینکه میزان اسیدفولیک آن بسیار بالاست بنابراین خوردن ماش برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی بسیار مفید است. پتاسیم ماش نیز فراوان است؛ پس مصرفش به افرادی که مبتلا به پرفشاری خون هستند، توصیه می‌شود. ماش از نظر منگنز و سلنیوم که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند نیز غنی است و خوردن آن موجب پیشگیری از بیماری‌های مزمن می‌شود.

مصرف ماش هیچ‌گونه ممنوعیتی برای هیچ‌کس ندارد اما کسانی که اسیداوریک یا نقرس دارند، باید موادغذایی پروتئین داری را که پورین گیاهی دارند، حدود کنند. البته ترکیبات پورینی در ماش نسبتا کم است و لازم نیست این افراد نیز ماش را از برنامه غذایی خود کاملا حذف کنند؛ بلکه تنها محدودیت به خرج دادن در مصرف آن کفایت می‌کند.

 آشنایی با 5 خاصیت ماش

1- کاهش کلسترول

اگر میزان کلسترول خونتان بالا است استفاده از ماش را به شما توصیه می‌کنیم. دانه‌های ماش دارای کلسترول پایین و مقدار زیادی فیبر رژیمی محلول هستند.

فیبر رژیمی به آن دسته از مواد غذایی اطلاق می‌شود که قابل هضم نیستند. فیبرهای رژیمی دو گونه هستند: محلول و غیرمحلول. فیبر غیرمحلول به تعادل و تنظیم حرکات روده می‌پردازد ولی کار زیادی برای کاهش فشارخون انجام نمی‌دهد. فیبر محلول وقتی با آب موجود در سیستم هاضمه مخلوط شود ماده ژل مانندی را تشکیل می‌دهد که به نوبه خود به بهبود عملکرد اعضای بدن می‌پردازد.

غذاهای سرشار از فیبر رژیمی محلول، به کاهش کلسترول بد خون (LDL) کمک می‌کنند و این کار را با تشویق به تولید گیرنده‌های LDL که مسئول بیرون راندن کلسترول بد اضافی از جریان خون هستند، انجام می‌دهند.

مصرف روزانه 10 تا 25 گرم فیبر محلول برای کاهش کلسترول بد نیز توصیه می‌شود. هر پیمانه ماش حاوی 1/9 گرم فیبر رژیمی تام است.

2- پیشگیری از سرطان سینه

ماش و دیگر حبوبات ماده‌ای به نام مهارکننده پروتئاز دارند که می‌تواند در برابر سرطان سینه اثر محافظ داشته باشد. مهارکننده پروتئاز تقسیم سلول‌های سرطانی را کند کرده و به این ترتیب از تشکیل تومور جلوگیری می‌کند.

3- مفید برای دیابتی‌ها

ماش از جمله حبوباتی است که دارای شاخص قند پایینی است و مصرف آن برای افراد مبتلا به دیابت توصیه می‌شود.

4- منبع پروتئین گیاهی

ماش، یکی از مواد غذایی است که در گروه حبوبات جای می‌گیرد. همان‌طور که می‌دانید، در برنامه غذایی روزانه، حبوبات مهم‌ترین منبع تأمین پروتئین گیاهی هستند و ماش نیز ارزش تغذیه‌ای بسیار بالایی دارد و دارای تقریباً 3/16 گرم پروتئین در هر پیمانه است و در اکثر جوامع منبع عمده تأمین پروتئین به ویژه برای گیاه‌خواران است.

بهتر است که این ماده غذایی به صورت جوانه مصرف شود. یادتان باشد که استفاده از ماش به این شکل خواص آن را چند برابر می‌کند زیرا فرآیند جوانه زدن باعث می‌شود همه مواد مغذی به خصوص آهن در دسترس، افزایش یابد پس برای مبتلایان به کم‌خونی بسیار مفید است.

 خواص جوانه ماش

* جوانه ماش سرشار از مواد مغذی بوده و انرژی‌زای واقعی است.

* جوانه ماش ترد و خوشمزه بوده و طعم آن کمی شیرین است و هضم آن نسبت به ماش پخته شده راحت‌تر صورت می‌گیرد.

* چینی‌ها و هندی‌ها از این جوانه در بسیاری از موارد آشپزی و نیز موارد درمانی استفاده می‌کنند. به عنوان نمونه برای مصارف درمانی در سم‌زدایی بدن و خاصیت ادرارآور بودن آن استفاده می‌کنند.

* جوانه ماش سرشار از ویتامین C است که این مقدار در ماش پخته وجود ندارد. جوانه ماش انرژی‌زای واقعی بوده و مملو از مواد مغذی است.

* جوانه‌های ماش برخلاف دیگر سبزیجات که هرچه بیشتر رسیده می‌شوند خواص تغذیه‌ای آن‌ها کاهش می‌یابد، خواص خود را تا زمانی که به مصرف برسند حفظ می‌کنند.

* جوانه‌ها، غنی‌ترین منبع آمینواسیدها (برای پروتئین)، ویتامین‌ها و مواد معدنی محسوب شده و همچنین دارای فیبر خوبی نیز هستند. آن‌ها حاوی انواع ویتامین‌های (A, B, C, D, E, k)، اسید فولیک و نیز منبع عالی از آهن، پتاسیم، کلسیم،‌ فسفر، منیزیم و روی هستند.

* خواص تغذیه‌ای جوانه‌ها نسبت به نوع جوانه متغیر است. جالب است بدانید جوانه ماش حاوی فیتوکمیکال‌های استروژن مانندی درون خود موسوم به ایزوفلاون‌ها است که مصارف درمانی بسیاری دارند.

روش آماده‌سازی جوانه ماش

* ماش‌ها را ابتدا خوب بشویید، سپس آن‌ها را درون آب خیس کرده و به مدت 12 ساعت در جای تاریک و خنک قرار دهید.

* سپس آن‌ها را مجدداً بشویید و به مدت 12 ساعت دیگر در جای تاریک و خنک قرار دهید.

* جوانه‌های ماش پس از 12 ساعت دوم آماده می‌شوند.

* دانه‌های ماش معمولاً طی 24 ساعت جوانه می‌زنند و اگر می‌خواهید حداکثر استفاده را از آن‌ها ببرید بهتر است آن‌ها را به صورت خام مصرف کنید.

فرآوری: مریم مرادیان نیری

بخش تغذیه و آشپزی تبیان