سراج معلم

همزمان با پایان یافتن فصل زمستان و فرا رسیدن بهار، شاهد بروز تغییرات اساسی در طبیعت و بدن‌مان هستیم. تغییراتی که نه تنها محیط اطراف ما را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد بلکه بر چگونگی و عملکرد اندام‌ها و دستگاه‌های درونی بدن‌مان نیز موثر است. بسیاری از درمانگران مکاتب درمانی طبیعی در جهان به‌ویژه مکتب طب سنتی ایران، بر این باورند که رعایت نکاتی ساده و کاربردی از مجموعه تدابیر حفظ‌ سلامت که در کتب و متون قدیمی طب سنتی بارها به آن اشاره شده، می‌تواند تاثیر زیادی در کنترل تغییرات، بیماری‌ها و اختلال‌های ناشی از جابه جایی فصول داشته باشد. به همین منظور و برای حفظ سلامت و تندرستی با مجموعه‌ای از تدابیر و نکات حفظ سلامت در فصل بهار و راه‌های پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های این فصل بیشتر آشنا شویم.

برگرفته از مجله سیب سبز

در فروردین چگونه مواد زائد را پاکسازی کنیم ؟

در فصل زمستان، مقدار غذایی که ما مصرف می‌کنیم در مقایسه با سایر فصل‌ها کمی بیشتر است. این اتفاق به این دلیل می‌افتد که بدن ما در هوای سرد زمستانی، انرژی بیشتری برای تامین حرارت بدن و مقابله با سرما نیاز دارد. بنابراین خوراکی‌ها و غذای بیشتری در این فصل مصرف می‌کند. افزایش مصرف موادغذایی به‌دنبال خود، افزایش میزان موادزائد و غیرضروری به همراه دارد. به این ترتیب که حفره‌های ریز بدن و بافت‌های آن از این موادزائد انباشته می‌شود و چون افراد در فصل زمستان نسبت به دیگر فصل‌ها کمتر عرق می‌کنند این مواد زائد، امکان خروج از طریق پوست را پیدا نمی‌کنند اما به مرور با گرم شدن طبیعت و آغاز فصل بهار این فضولات منجمد شده در حفره‌های بدنی، روان و سیال شده و وارد جریان خون می‌شوند. حال اگر این پاکسازی هدف‌مند و با کمک شیوه‌های طبیعی طب سنتی انجام شود با پاکسازی مواد زائد و سموم از بدن، می‌توان بهار و تابستان کم دردسر و بدون بیماری را سپری کرد.


افزایش ابتلا به بیماری‌های عفونی در فروردین

سرما و برودت به‌طور کلی، فعالیت عوامل بیماری زا را در طبیعت و در بدن انسان کند و در بسیاری مواقع متوقف می‌کند. بنابراین در فصل‌های سرد به‌ویژه فصل زمستان، امکان فعالیت این عوامل بیماری زا که ممکن است در بدن نیز موجود باشند به‌شدت کاهش پیدا کرده و با نزدیک شدن بهار و گرم شدن هوا امکان فعالیت این عوامل بیماری‌زا و میکروارگانیسم‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود. به این ترتیب با آمدن بهار، احتمال ابتلا به برخی بیماری‌ها به‌ویژه بیماری‌های عفونی در بدن افزایش پیدا می‌کند که اگر این عوامل و دیگر مواد زائدی که در بدن وجود دارد به درستی پاکسازی و تخلیه شود، امکان ابتلا به بیماری‌ها به حداقل می‌رسد.


سه نکته که نمی دانستید :

1 - درمانگران طب سنتی ایران بر این باورند که مصرف سبزی‌ها و گیاهان دارویی که در فصل بهار می‌رویند، تاثیر بسیار زیادی در پاکسازی خون و پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری‌های فصل بهار دارد.

2 - براساس متون طب سنتی ایران، پوشیدن لباس‌هایی با جنس کتان در فصل بهار، بهترین نوع پوشش از دیدگاه قدما و حکمای این مکتب است. چرا که این نوع پارچه به لحاظ مزاج و طبع، سازگاری زیادی با فصل بهار دارد.

3 - نوشیدن عرق‌های گیاهی به‌ویژه عرق‌هایی که از گیاهان بهاره مثل شاه تره، کاسنی و خرفه تهیه می‌شود، در پیشگیری از ابتلا به حساسیت‌ها و آلرژی‌های فصلی توصیه شده است.

سرخک و اوریون فصل را درمان کنید

اوریون، سرخجه، سرخک، آبله مرغان و سرماخوردگی از جمله رایج‌ترین بیماری‌هایی هستند که با فرا رسیدن فصل بهار در میان بزرگسالان و کودکان دیده می‌شود. این اتفاق به این دلیل بروز می‌کند که با گرم شدن هوا، حصار برودتی بدن شکسته شده و زمینه فعالیت عوامل بیماری‌زا فراهم می‌شود. از طرفی، افزایش حرارت غریزی بدن در آستانه بهار، موجب فعال شدن این عوامل بیماری‌زا شده و به‌طور خودبه‌خود آن‌ها را بیدار و فعال می‌کند و آن‌ها را وارد جریان گردش خون کرده و سبب ساز بروز بیماری‌ها می‌شوند.


پاکسازی بدن با شروع بهار طبی

افرادی وجود دارند که به هیچ‌یک از شیوه‌های پاکسازی اخلاط و سموم بدن مانند قی کردن، حجامت کردن، فصد (خون‌گیری) یا مصرف داروهای مسهل عادت ندارند و انجام این نوع پاکسازی‌ها برای‌شان بسیار دشوار است. برای این گروه نیز راه‌حلی ساده وجود دارد. این گروه باید دقت کنند که در فصل بهار، مقدار غذای‌شان را نسبت به فصل‌های دیگر کمتر کنند تا موادزائد و سموم کمتری در بدن‌شان انباشته شود. علت کاهش مصرف موادغذایی در وعده‌های صبحانه، ناهار و شام این است که با شروع فصل بهار و گرم شدن هوا مواد زائد و انباشته درون بدن از حالت انجماد خارج شده و در بدن به جریان می‌افتند. در این حالت که بدن ما در حال برون ریزی مواد زائد است، پرخوری و ‌رعایت نکردن رژیم غذایی، موجب ضعیف شدن توان و ایمنی بدن شده و به این ترتیب زمینه ابتلا به بیماری در افراد نمایان می‌شود.


مصرف میوه و سبزیجات نشسته نیز در طول سفر از جمله عوامل بیماری‌زا محسوب می‌شود


بهترین روش پیشگیری از آلرژی‌ها


افرادی که عموما با آغاز فصل بهار دچار حساسیت‌ها و آلرژی‌های فصلی می‌شوند با رعایت نکات و تدابیری که در متون طب سنتی ایران به آن اشاره شده، می‌توانند از ابتلا به این بیماری‌ها در این فصل پیشگیری کنند. این افراد با نزدیک شدن بهار می‌توانند به رعایت یک رژیم غذایی ساده به‌مدت 3 روز از ابتلا به آلرژی‌ها و حساسیت‌های فصل بهار پیشگیری کنند. این افراد باید به‌مدت 3 روز تنها از ماءالشعیری که به‌صورت سنتی و بدون استفاده از موادشیمیایی و نگهدارنده تهیه شده، استفاده کنند و نباید از ماده غذایی دیگری استفاده کنند. پس از اتمام این رژیم غذایی 3 روزه نیز بیمار باید از سبزی‌های پخته شده، بدون ادویه و کم حجم به‌عنوان غذا استفاده کند.


در فصل بهار پرخوری ممنوع!


افرادی وجود دارند که به هیچ‌یک از شیوه‌های پاکسازی اخلاط و سموم بدن مانند قی کردن، حجامت کردن، فصد (خون‌گیری) یا مصرف داروهای مسهل عادت ندارند و انجام این نوع پاکسازی‌ها برای‌شان بسیار دشوار است. برای این گروه نیز راه‌حلی ساده وجود دارد. این گروه باید دقت کنند که در فصل بهار، مقدار غذای‌شان را نسبت به فصل‌های دیگر کمتر کنند تا موادزائد و سموم کمتری در بدن‌شان انباشته شود. علت کاهش مصرف موادغذایی در وعده‌های صبحانه، ناهار و شام این است که با شروع فصل بهار و گرم شدن هوا مواد زائد و انباشته درون بدن از حالت انجماد خارج شده و در بدن به جریان می‌افتند. در این حالت که بدن ما در حال برون ریزی مواد زائد است، پرخوری و ‌رعایت نکردن رژیم غذایی، موجب ضعیف شدن توان و ایمنی بدن شده و به این ترتیب زمینه ابتلا به بیماری در افراد نمایان می‌شود.


به جای آب، عرق شاه‌تره بنوشید

بهترین رژیم غذایی در فصل بهار برای کودکان و تقویت سیستم ایمنی و قوای جسمی آن‌ها خوردن سوپ جو، ماءالشعیر طبیعی، چلو گشنیز با گوشت جوجه خروس است. در متون طب سنتی، توصیه شده به کودکان در این فصل، کمتر گوشت قرمز بدهیم و بیشتر آن‌ها را به خوردن گوشت جوجه خروس که لطیف و زود هضم است و فضولات کمتری در بدن باقی می‌گذارد، تشویق کنیم. همچنین توصیه شده در این فصل به جای آب عرق کاسنی، عرق خرفه یا عرق شاه‌تره بنوشیم یا به فرزندان‌مان بدهیم.


مواد غذایی حیاتی

یکی از بهترین وعده‌های غذایی برای افرادی که به شیوه‌های ذکر شده امکان پاکسازی ندارند، مصرف موادغذایی سبک، غذاها و مواد خوراکی است که خاصیت غذایی کمتری دارند. برای مثال مصرف انواع سبزی و حبوبات در وعده‌های غذایی از جمله بهترین و مفیدترین غذاها محسوب می‌شود. بنابراین بهتر است برای تهیه غذا به‌ویژه در 2 وعده ناهار و شام از سبزی‌های فصل و سبزی‌های صحرایی استفاده شود. برای تهیه خوراک، ‌آش و انواع بورانی می‌توان سبزی‌های تازه و با طراوت استفاده کرد.


غذاهای مناسب برای فروردین ماه

درمانگران و قدمای طب سنتی در متون طب سنتی ایران از غذاهایی مانند آش، بورانی اسفناج، بورانی شبدر و یونجه، کاهو سکنجبین، سمنو،‌ آش شبدر و قره قروت به‌عنوان بهترین و سبک‌ترین غذاهای ایرانی که انرژی و ویتامین زیاد و از طرفی خاصیت غذایی کمتری دارند برای فصل بهار نام می‌برند. به اعتقاد درمانگران طب سنتی مصرف این غذاها موجب پاکسازی خون و تقویت اعصاب و قوای بدن می‌شود. از طرفی مصرف حبوبات فصل بهار مانند ماش، نخود فرنگی و جو نیز توسط حکمای طب سنتی ایران توصیه شده است. نوشیدن آب ماست، آب دوغ و ماءالشعیر سنتی که افزودنی‌های شیمیایی نداشته باشد نیز برای پاکسازی خون و تقویت کبد در فصل بهار بسیار مناسب است.


چگونه خارش گلو را درمان کنیم ؟


در بسیاری از حساسیت‌ها، فرد مبتلا به آلرژی از خارش گلوی خود شکایت دارد. گاهی این خارش به حدی تشدید می‌شود که صبر و طاقت فرد را از او گرفته و او را کلافه می‌کند. درمانگران طب سنتی برای درمان این عارضه از جوشانده‌ای گیاهی استفاده می‌کنند و نوشیدن آن را یک بار در روز به بیماران توصیه می‌کنند. برای تهیه این جوشانده لازم است چند گرم گل بنفشه و شکرتیغال را در 2 لیوان آب ریخته و روی حرارت ملایم بجوشانیم تا یک لیوان آن باقی بماند. دم نوش باقی مانده را صاف کرده و شب پیش از خواب میل کنید اما در افرادی که خارش گلوی‌شان خیلی زیاد است و باعث می‌شود از برنامه‌های روزانه خود باز بمانند، توصیه شده علاوه بر شب، صبح بعد از بیدارشدن از خواب یک لیوان دیگر از این دم نوش گیاهی بنوشند.

تسکین عطسه بهاره با روغن بنفشه

درمانگران طب سنتی برای درمان عطسه‌های ناشی از آلرژی و حساسیت فصلی، استفاده از روغن بنفشه و بادام را به بیماران‌شان توصیه می‌کنند. این درمانگران به بیماران‌شان که از دست عطسه‌های بی‌وقفه کلافه می‌شوند توصیه می‌کنند روزی 2بار، یک قطره از روغن بنفشه را درون حفره‌های بینی خود بچکانند. علاوه براین با استفاده از همین روغن، پیشانی خود را نیز ماساژ دهند. این کار موجب می‌شود از شدت عطسه‌ها کم شده و در مواردی نیز به‌طور کامل برطرف شود. در کنار استفاده از روغن بنفشه، پرهیز غذایی نیز یکی دیگر از راهکارهای برطرف کردن عطسه‌های فصلی است. درمانگران به بیماران‌شان توصیه می‌کنند از خوردن انواع ادویه، غذاهای سرخ کردنی، شکلات و قهوه در فصل بهار پرهیز کنند و مصرف آن‌ها را به حداقل برسانند.

کنترل بیماری‌های ویروسی در کودکان

از آنجا که بدن کودکان در مقایسه با بزرگسالان سیستم ایمنی و مزاج ضعیف‌تری دارد، بنابراین پاکسازی بهاره در آن‌ها ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. چرا که رعایت این پاکسازی و حفظ نکات و تدابیر طب سنتی ویژه فصل بهار به آن‌ها کمک می‌کند در مجاورت افراد مبتلا به بیماری‌های ویروسی مثل آبله مرغان، اوریون، سرخک و سرخجه یا بیمار نشوند یا اگر بیمار شدند، یک بیماری آرام و کم دردسر را پشت سر بگذارند. علاوه بر این، متخصصان و درمانگران طب سنتی به والدین توصیه می‌کنند در این فصل به کودکان‌شان غذاهای پرادویه ندهند و تا ممکن است از مصرف ترشی و غذاهای محرک و خوراکی‌هایی که طبع آن‌ها سرد است، دور نگه‌دارند.


درمانگران طب سنتی غذاهایی مانند آش، بورانی اسفناج، بورانی شبدر و یونجه، کاهو سکنجبین، سمنو،‌ آش شبدر و قره قروت به‌عنوان بهترین غذا برای فصل بهار نام می‌برند

تسکین خارش پوست با خرفه

گیاه خرفه یکی دیگر از سبزی‌های فصل بهار است که خواص بسیار زیادی دارد. از جمله خواص این گیاه دارویی به اثرات تصفیه کنندگی خون از فضولات و مواد زائد به‌ویژه مواد صفراوی زائد می‌توان اشاره کرد. درمانگران طب سنتی معتقدند خوردن این سبزی به‌عنوان سبزی خوردن در وعده‌های غذایی، تاثیر بسیار زیادی در درمان خارش‌های فصل بهار و از بین رفتن تلخی دهان در این فصل دارد. نوشیدن آب این سبزی نیز در کاهش عوارض و خارش‌های ناشی از حساسیت‌های فصلی بسیار مؤثر است.


چرا با آمدن بهار بیمار می‌شوید؟

با تغییراتی که به‌دلیل تغییر شرایط آب و هوایی در آستانه فصل بهار در طبیعت و بدن انسان به‌وجود می‌آید، بدن انسان مستعد ابتلا به بیماری‌های مختلف می‌شود. علاوه‌براین، عوامل دیگری نیز وجود دارند که موجب بروز بیماری‌ها در آستانه فصل بهار می‌شود.
تعطیلات فصل بهار، فرصتی برای خانواده‌ها به‌وجود می‌آورد که به واسطه آن می‌توانند به شهرها و سرزمین‌های مختلف مسافرت کنند. این تغییر مکان، استفاده از موادغذایی در رستوران‌های بین مسیر و مصرف تنقلات، خوراکی یا آب غیربهداشتی همگی از جمله عواملی است که ممکن است علاوه بر علائم تغییر فصل، در ابتلا به بیماری‌ها مؤثر باشد.
در متون طب سنتی به این نکته اشاره شده که در فصل بهار، بهتر است مردم به مناطق و سرزمین‌های معتدل سفر کنند و از سفر کردن به مناطق سرد و گرم پرهیز کنند چرا که سفر به این نقاط، موجب تشدید فعالیت عوامل بیماری زا و ابتلا به بیماری‌ها می‌شود.


پیش از مسافرت باید بدانید

پیش از آن‌که راهی سفر شوید سعی کنید شهرهایی با آب و هوای معتدل برای مسافرت انتخاب کنید. شهرهایی که در کوهپایه آن‌ها بتوانید از گیاهان دارویی مثل خرفه، کاسنی و دیگر گیاهان دارویی صحرایی بهره‌مند شوید. درصورتی که با این گیاهان آشنایی ندارید بهتر است از مردم بومی آن منطقه کمک بگیرید. درمانگران طب سنتی معتقدند نوشیدن روزانه مخلوطی از آب گیاهان و سبزی‌های صحرایی در فصل بهار، تاثیر بسیاری در مقاوم‌سازی‌ بدن و پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های فصل بهار دارد.
درمانگران توصیه می‌کنند در این فصل درصورتی که با خوردن میوه‌ای، احساس سنگینی، خشکی دهان و پوست و حتی بادگلو زدن داشتید، دیگر آن میوه را مصرف نکنید. در عوض از میوه‌هایی که به شما انرژی داده و موجب نشاط و سبکی شما می‌شوند مصرف کنید.