شرح صدر و قساوت قلب
خداوند در آیه 125 سوره انعام در ادامه بیان اراده حق و مشیت پروردگار می فرماید:" هر کس را که خدا بخواهد هدایتش کند, دلش را برای پذیرفتن اسلام می گشاید ]به او شرح صدر می دهد[ و هر کس را که خدا بخواهد گمراهش کند, دلش را سخت تنگ می گرداند, گویا از قبول حق به آسمان می گریزد".
در توضیح شرح صدر:
الف- خداوند این نعمت بزرگ را بر پیامبرش منت می گذارد:" الم نشرح لک صدرک".
ب- هنگامیکه خداوند موسی(ع) را مأمور به هدایت فرعون می کند, اولین درخواستش از خداوند شرح صدر است و عرض می کند که:" رب اشرح لی صدری و یسرلی امری و احلل عقدة من لسانی یفقهوا قولی".
ج- پیامبر(ص) می فرماید شرح صدر نوری است که خدا در دل هر کس که بخواهد می افکند و در پرتو آن, روح او وسیع و گشاده می شود و از پیامبر سؤال شد آیا شرح صدر نشانه ای هم دارد؟ حضرت فرمودند آری, نشانه اش توجه به سرای جاویدان و دل کندن از دنیا و آماده شدن برای مرگ است.
د- خداوند در آیه 22 سوره زمر , شرح صدر را مقابل قساوت قلب می داند و می فرماید وای بر آنها که قلب های سخت و نفوذ ناپذیری دارند و ذکر خدا در آنها اثر نمی کند.
ه- از مواردی که در رسیدن به شرح صدر مؤثر هستند می توان از همنشینی با صالحان, خودسازی, تهذیب نفس, پرهیز از گناه, پرهیز از خوردن غذای حرام و یاد کردن خدا را می توان نام برد و جهل و گناه و لجاجت و جدال با خداوند وهمنشینی با بدان و گناهکاران و دنیا پرستان نیز باعث تنگی روح و قساوت قلب می شوند.
و- حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) می فرماید: " اشکها خشک نمی شود مگر به خاطر سختی دلها و دلها سخت و سنگین نمی شود مگر به خاطر فراوانی گناه.
ز- خدای تعالی به حضرت موسی(ع) می فرماید ای موسی آرزوهایت را در دنیا دراز مکن که قلبت سخت و انعطاف ناپذیر می شود. سنگدلان از من دورند.
در آیات سوره انعام قساوت قلب مشرکین بدین صورت بیان می شود که آنها:
الف- حلال خدا را حرام کردند,از جمله گوشت بعضی حیوانات.
ب- فرزندان خود را به پای بت ها قربانی کردند تا آنجا که کشتن بچه های خود را یکنوع افتخار می دانستند.( آیه 137)
ج- گناه شرک خود را به خداوند نسبت می دهند و می گویند اگر خدا نمی خواست , ما و پدرانمان مشرک نمی شدیم.( آیه 148)
